Ekipi i Anadolu Agency hyri në godinën e ambasadës së dikurshme të SHBA-së, muret e së cilës edhe sot e kësaj dite janë të mbushura me mbishkrime antiamerikane dhe që pasqyrojnë gjurmët e një prej ngjarjeve më të rëndësishme të diplomacisë botërore
Ndërtesa e dikurshme e Ambasadës së SHBA-së në Teheran, e cila u pushtua më 4 nëntor 1979 pas revolucionit të udhëhequr nga Ruhollah Khomeini, tani shërben si muze.
Ekipi i AA-së hyri në godinën e ambasadës së dikurshme të SHBA-së, muret e së cilës edhe sot e kësaj dite janë të mbushura me mbishkrime antiamerikane dhe që pasqyrojnë gjurmët e një prej ngjarjeve më të rëndësishme të diplomacisë botërore.
Pikërisht 42 vite më parë, ambasada amerikane në Teheran, e quajtur ndryshe edhe “Foleja e spiunëve”, u pushtua nga studentët, ndërsa disa punonjës të ambasadës u morën peng.
Gjatë pushtimit të ambasadës, që filloi krizën diplomatike midis Iranit dhe SHBA-së, 52 diplomatë u mbajtën peng për 444 ditë. Pas pushtimit, ambasada iu dorëzua Gardës Revolucionare të Iranit.
Godina kryesore e ambasadës, e cila ka një sipërfaqe totale prej 50 mijë metrash katrorë, është kthyer në një muze në vitin 2016, i cili mund të vizitohet nga turistë vendas dhe të huaj. Muzeu aktualisht është i mbyllur për më shumë se një vit për shkak të riparimeve.
– Ndërtesa e ambasadës si dëshmi e historisë
Vizitorët kanë mundësinë të shohin godinën kryesore ku qëndronte ambasadori amerikan para pushtimit. Pjesë të tjera të ndërtesës përdoren ende nga Garda Revolucionare.
Shumica e materialeve të përdorura në ndërtesën e ambasadës, e cila thuhet se është ndërtuar rreth 80 vjet më parë gjatë sundimit të Shah Reza Pahlavi, janë me origjinë amerikane. Ata u kujdesën që dyert e çelikut, mbajtëset e çelësave, pajisjet elektronike dhe materialet e tjera të silleshin nga SHBA-ja.
Në ndërtesë kryesore, e cila është shndërruar në muze dhe është e hapur për publikun, ndodhet dhoma e ambasadorit, zyrat e diplomatëve, dhoma e arkivit, departamentet e komunikimit dhe enkriptimit dhe deshifrimit.
Në katin e dytë, ku ishte ambasadori, ndodhet “Dhoma Transparente”, e destinuar për takime sekrete. Njëkohësisht kjo është pjesa e ndërtesës që tërheq më shumë vëmendjen e të vizitorëve. Dhoma ka marrë këtë emër sepse është bërë nga materiali plastik transparent.
Pushtimi i ambasadës përkoi me periudhën e Luftës së Ftohtë midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimit Sovjetik dhe në këtë drejtim kishte një luftë të vazhdueshme të inteligjencës në këtë kohë. Pajisjet e përdorura në ambasadë për të dërguar mesazhe të koduara dhe për të deshifruar mesazhet hyrëse mbajnë gjurmë të luftërave të atëhershme të inteligjencës.
Një kompjuter, telefon, kabinete dosjesh, sirtarë dhe shënime në tryezën e ambasadorit të asaj periudhe ofrojnë të dhëna arkivore për emrat e rrugëve, spitaleve, zyrave postare dhe shesheve në Iranin para-revolucionar.
– “Ambasada është përdorur për aktivitete spiunazhi”
Në pjesën që autoritetet iraniane e quajnë zonën ku janë kryer aktivitete spiunazhi bien në sy makinat e shkrimit, printerët dhe mjetet prerëse. Zyrtarët e muzeut pretendojnë se veprimtaria e spiunazhit është kryer duke lëshuar pasaporta dhe dokumente false në këtë pjesë. Prandaj ky objekt quhet edhe “Foleja e spiunimit”.
Nga ana tjetër, makinat e përdorura për të shkatërruar letrat dhe materialet elektrike në dhomën e magazinimit sigurojnë dëshmi të “punës sekrete” që po kryhej aty, pretendon Irani.
Sipas punonjësve të muzeut, pasi objekti u pushtua, nuk ishte e mundur hapja e kabinetit prej çeliku ku ishin dosjet në zonën e arkivit, kështu që u soll një farkëtar.
– Parullat “Rroftë Khomeini” në mure –
Ajo që shihet gjithashtu është se ata që e quajnë veten “nxënësit e imamit”, pasi pushtuan ambasadën dhe hynë në ndërtesë, shkruan parulla antiamerikane në mure, si dhe parulla në favor të liderit revolucionar Khomeini. Parullat si “Foleja e spiunimit duhet të mbyllet” dhe “Rroftë Khomeini” shihen në katin e dytë të ndërtesës.
Gjithashtu thuhet se në murin e jashtëm të godinës janë gjetur gjurmë plumbash nga sulmet e grupeve të majta që donin të pushtonin ambasadën para pushtimit më 4 nëntor.
Jimmy Carter, presidenti i atëhershëm i SHBA-së, pasi u pushtua ambasada, urdhëroi një operacion shpëtimi pengjesh duke përdorur USS Nimitz (CVN-68) dhe luftanije të tjera ushtarake amerikane që patrullonin në ujërat pranë Gjirit.
Në kopshtin e muzeut janë ekspozuar edhe pjesë të helikopterit amerikan, i cili u përdor gjatë operacionit të urdhëruar nga Carter dhe që u rrëzua në qarkun Tebes, në provincën e Khorasanit Jugor.
