Në qytetin verior afgan të Balkh, autoritetet afgane po planifikojnë të rindërtojnë një kompleks të shekullit të 13-të që besohej se ishte shtëpia e një prej poetëve dhe mistikëve më të famshëm në botë, Jalaluddin Rumi transmeton Gazeta e Re.
Rumi lindi në Balkh më 1207 dhe vendi i mësimit, i cili fillimisht përbëhej nga një xhami, manastir dhe medrese, i përkiste babait të tij, teologut të shquar Bahauddin Walad (ose siç e njohin Afganët, Sulltan Al Ulema).
Puna e ndërtimit është planifikuar të fillojë këtë javë, sipas Ministrisë së Informacionit dhe Kulturës së vendit.
“Nga kjo javë e tutje, restaurimi në kompleks do të fillojë”, i tha Murtaza Azizi, drejtori i përkohshëm i Ministrisë në Drejtorinë e Turizmit.
“Kompleksi u ndërtua fillimisht duke përdorur baltë dhe argjilë dhe tani është në një gjendje të keqe”, tha Azizi. Ai shtoi se buxheti i projektit nuk ishte zbuluar publikisht, por se departamenti i çështjeve presidenciale ka nënshkruar projektin.
Matiullah Karimi, kreu i Qendrës së Informacionit dhe Kulturës në Balkh, vlerësoi se projekti i restaurimit do të kushtonte 7 milion dollarë, i cili do të mbulohet nga qeveria Afgane.
“Një pjesë e një kupole masive të ndërtuar nga balta dhe katër ato më të vogla janë të vetmet gjëra që kanë mbetur nga manastiri,” tha Karimi për Arab News.
Për momentin, nuk ka një datë fikse të përfundimit.
“Sapo paqja e qëndrueshme të vijë në vendin tonë, ne jemi të etur ta ndajmë këtë trashëgimi me botën,” tha Azizi. “Ne shpresojmë që industria jonë e turizmit, dhe bashkë me të, ekonomia do të rritet jo vetëm në Balkh, por në të gjithë Afganistanin.”
Zëvendës ministri afgan i informacionit Shivaye Sharq tha se faqja “do të (rindërtohet në një mënyrë klasike dhe tradicionale” dhe se “me ringjalljen e manastirit, ne shpresojmë t’i njohim njerëzit me një thesar të humbur”. Do të ketë gjithashtu një muze, një studio vallëzimi sama, një sallon kulturor, bibliotekë dhe një kopsht.
Më parë, Turqia nën drejtimin e Agjencisë Turke të Bashkëpunimit dhe Koordinimit Ndërkombëtar (TIKA) u përpoq të riparojë dhe restaurojë kompleksin. Por asnjëherë nuk u përfundua.
Familja e Rumiut u largua nga Balkh më 1210 dhe qyteti i prosperuar në veriperëndim të kryeqytetit të provincës Mazar-e Sharif u shkatërrua nga mongolët më 1220. U deshën shekuj për të rindërtuar qytetin, por vendi i mësimit mbeti i shkatërruar.
Më vonë Rumi do të udhëtonte në Iran, Irak dhe Siri para se të kalonte pjesën më të madhe të jetës së tij në Turqi, ku vdiq më 1273. Ai u varros në Konya, ku faltorja e tij mbetet një vend pelegrinazhi.
Në Afganistan, Rumi është referuar gjerësisht si “Maulana”, që do të thotë fjalë për fjalë “zotëria ynë”, por zakonisht është një titull që u jepet studiuesve ose udhëheqësve të respektuar myslimanë. Pasuesit dhe djali i tij Sulltan Walad themeluan Urdhrin Mevlevi, i njohur si Urdhri i Dervishëve Vorbull, i famshëm për vallëzimin e tij Sufi të quajtur ceremonia sama.
Afganistani i shkatërruar nga lufta ka bërë përpjekje për të ringjallur trashëgiminë e pasur kulturore të vendit, të cilat përndryshe janë lënë pas dore ose janë kapur në mes të konfliktit.
Dy javë më parë në formën e një projeksioni 3D, Afganët përkujtuan përvjetorin e njëzetë të shkatërrimit të statujave gjigande Bamiyan Buddha, të cilat u hodhën në erë nga Talibanët më 2001./Gazeta e Re.
