“Tashmë edhe zyrtarë të lartë rusë theksojnë se Karabaku është toka e Azerbajxhanit. Në këtë rast, ushtarët që shërbejnë atje gjithashtu duhet të kryejnë aktivitetet e tyre në përputhje me këto deklarata”, tha Aliyev
Presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev tha se Armenia dhe shtetet e mëdha që nuk e ndaluan Armeninë ishin përgjegjësit më të mëdhenj për çlirimin me luftë të tokave që ishin pushtuar për gati 30 vjet.
Aliyev në përvjetorin e parë të luftës 44-ditore që filloi më 27 shtator 2020 për çlirimin e tokave të pushtuara nga Armenia dha një intervistë për Anadolu Agency (AA).
PYETJE: Zotëri President, faleminderit shumë që pranuat kërkesën e AA-së për intervistë. Jemi në një datë të rëndësishme. Jemi në përvjetorin e parë të 27 shtatorit, kur filloi çlirimi i tokave të pushtuara gati 30 vite, të fitores së Azerbajxhanit. Nëse kthehemi në atë ditë, pse Azerbajxhani kaloi në kundërsulm?
ALIYEV: Provokimet e Armenisë ndaj nesh në periudhën e fundit ishin bërë të rregullta. Deklaratat lidhur me ne dhe hapat që hodhën, tregonin se Armenia është duke u përgatitur për një luftë të re. Shkaqet e kësaj nuk kam mundur t’i kuptoj deri më tani. Sepse, nëse një vend i cili i mban në pushtim tokat e një vendi tjetër për 30 vite kërkon luftë, duhet shumë mirë të hetohet shkaku i kësaj. Gjithashtu janë para nesh edhe hapat që vërtetojnë fjalët e mia. Sepse në korrik në kufirin Azerbajxhan-Armeni, ushtarët armenë provokuan dhe si rezultat i këtij provokimi humbën jetën 13 ushtarë dhe civilë. Azerbajxhani atëherë iu përgjigj armikut me përgjigjen që meriton por ne nuk kaluam kufirin shtetëror. Vetëm i nxorëm ata nga tokat azerbajxhanase që kishin hyrë dhe përfundoi përleshja disa ditore.
Më pas në gusht dërguan një grup sabotimi. Kaluan linjën e kontaktit dhe atje ushtarët tanë i shtynë ato të çarmatosen. Një vit më parë, në fjalimin tim në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara (OKB) pata njoftuar se Armenia po përgatitet për luftë të re. Tre ditë më vonë, pozicionet dhe vendbanimet tona ishin përsëri nën shënjestër të artilerisë. Përsëri dhamë dëshmorë. Dhe me urdhrin tim filluam një operacion gjithëpërfshirës të kundërsulmit dhe siç e dini ky operacion përfundoi me një fitore të madhe.
Kur shikojmë një vit prapa, sigurisht që ne kemi mundësinë të analizojmë të gjitha këto zhvillime, të gjitha këto ngjarje më qartë.
Me sa duket, administrata armene, administrata e sapo ardhur në pushtet dëshironte që të lavdërohet me një sukses ushtarak, dëshironte të korrte ndonjë sukses ushtarak. Por, nuk u doli hesapi, bënë një gabim të madh. Në fund të kësaj, pësuan një humbje të hidhur.
PYETJE: Zotëri President, a nuk mund të parandalohej kjo luftë? Kishte kontakte të bashkëkryetarëve të Grupit të Minskut, i cili funksiononte për një kohë shumë të gjatë. Bashkëkryetarët e Grupit të Minskut ose faktorë të tjerë a mundeshin ta parandalojnë këtë luftë, si duhet ta kishin parandaluar?
ALIYEV: Natyrisht që mund të parandalohej. Unë kam shprehur pikëpamjet e mia mbi këtë temë shumë herë. Në rast se Grupi i Minskut t’i kishte bërë presione serioze Armenisë, natyrisht që Armenia do të detyrohej të dalë nga tokat që i mbante nën pushtim. Në këtë rast nuk do të kishte nevojë për luftë. Pavarësisht që tre shtete që bashkëkryesojnë Grupin e Minskut janë anëtarë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së nuk arritën ta bëjnë këtë presion. Këta llogariten shtetet më të fuqishme në mbarë botën. A nuk kishin ata peshë politike, mundësi politike që t’i dërgonin Armenisë këto mesazhe. Vetëm preferonin politikën ‘as luftë as paqe’.
Nga ana tjetër kam apeluar vazhdimisht bashkëkryetarët e Grupit të Minskut dhe shteteve të tjera të mëdha për të vendosur sanksione ndaj Armenisë. Edhe kjo mund të parandalonte luftën. Sepse këto sanksione, do t’i shkaktonin telashe të mëdha Armenisë dhe do t’i detyronte që të braktisin tokat tona. Ne përdorëm të gjitha rrugët për zgjidhjen në mënyrë paqësore të problemit. Mos të ketë luftë, mos të derdhet gjak. Por, përveç kësaj unë thosha që ne nuk do të pranojmë këtë situatë, ne do të shpëtojmë tokat tona me çdo kusht. Ne thjesht po jepnim shans.
Administrata e re që erdhi në pushtet në vitin 2018 në Armeni i dha një goditje të madhe procesit të negociatave. Sepse deklaratat e tyre të papërshtatshme dhe të papërgjegjshme paralizuan procesin e negociatave. Në këtë situatë Grupi i Minskut duhej të hedhë hapa pozitivë dhe të guximshëm por ata vetëm po vëzhgonin. I qaseshin kësaj vetëm si spektatorë. Prandaj, përgjegjësia më e madhe në fillimin e Luftës së Dytë të Karabakut i takon Armenisë. Gjithashtu edhe vendet e mëdha që nuk e ndaluan Armeninë mbajnë përgjegjësi.
PYETJE: Për një kohë të gjatë, vendet bashkëkryesuese zbatuan një strategji të ruajtjes së “status quo”-s. Pas fitores bëhet fjalë për hyrjen përsëri në lojë të bashkëkryesuesve të Grupit të Minskut. Ka kërkesa të tilla. Çka mendoni lidhur me këtë? A do të ketë ndonjë dobi?
ALIYEV: Vendet kryesuese të Grupit të Minskut gjatë periudhës së pushtimit, para rreth 7-8 viteve presidentet e tyre disa herë bënë deklarata pozitive. Njëra prej tyre ishte, gjithashtu u bë e qartë se “status quo”-ja është e papranueshme dhe duhet ndryshuar. Ne këtë e mirëpritëm shumë pozitivisht. Unë personalisht i kam shprehur pikëpamjet e mia mbi këtë temë shumë herë dhe kam thënë se kjo është një deklaratë e shumëpritur. Ndryshimi i “status quo”-s do të thotë përfundimi i pushtimit. Por, pas këtyre deklaratave ata nuk kaluan në hapa praktike. Përveç kësaj, ata u tërhoqën nga kjo deklaratë pas një kohe dhe një deklaratë e re u bë nga bashkëkryesuesit: ‘Status quo’-ja nuk është e qëndrueshme’. Mes këtyre deklaratave ka një dallim shumë të madh. Njëra ‘e papranueshme’, tjetra ‘nuk është e qëndrueshme’. Atëherë unë duke i kritikuar pata thënë se ky ndryshim në qëndrim ‘çon ujë në mullirin’ e politikës pushtuese të Armenisë. Fatkeqësisht periudha e ardhshme tregoi se Grupi i Minskut nuk është i mendimit për të zgjidhur këtë çështje. Dhe në kohë të luftës, në luftën 44-ditore ne edhe një herë këtë e pamë. Sepse ishin disa shtete që bashkëkryesonin në Grupin e Minskut që e sollën në axhendë çështjen në OKB ndaj nesh. Lufta vazhdon, ne sigurojmë sërish ligjin ndërkombëtar në tokat tona, kemi dalë në një luftë drejtësie, ishte krejtësisht e padrejtë të ngrihet ndonjë çështje sanksionesh kundër nesh në OKB.
Nëse vijmë në periudhën e tanishme, ne mund të themi se nuk shohim aktivitetin e Grupit të Minskut. Pothuajse ata të vinin gjatë procesit të negociatave, ata po bënin sugjerime, po vendosnin axhendën për bisedimet në nivelin e presidentëve, ata po sugjeronin temat për t’u negociuar, të dyja palët po negocionin këto çështje në bazë të konsensusit. Tani, edhe pse ka kaluar rreth një vit nga përfundimi i luftës, nuk ka asnjë sugjerim prej tyre. Një herë erdhën në Azerbajxhan dhe unë atyre u thashë ju jepni sugjerimet. Ne e zgjodhëm këtë çështje. Çështja e Malësisë së Karabakut është zgjidhur. Nuk ka një njësi administrative të quajtur Malësia e Karabakut. Këto ditë, në fjalimin tim në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, u bëra thirrje të gjitha vendeve dhe thashë, kërkoj që shprehja Malësia e Karabakut të mos përdoret tani e tutje. Nuk ka një njësi të tillë në tokën e Azerbajxhanit. Ka rajoni i Karabakut, ka Zengezuri Lindor.
Në këtë rast, çështje të reja duhet të dalin në pah sot për veprimtarinë e Grupit të Minskut. Çështja e Malësisë së Karabakut përfundoi. Tani çka mund të bëhet. Masat e ndërtimit të besimit, hapja e rrugëve, hapja e korridoreve, mbështetja e procesit të paqes, rregullimi i marrëdhënieve Armeni-Azerbajxhan, të punohet për të nënshkruar një marrëveshje paqeje midis Armenisë dhe Azerbajxhanit. Fusha e veprimtarisë së tyre tani e tutje duhet të përbëhet nga ajo që kam përmendur. A mund të ketë Malësia e Karabakut, një organizatë që nuk është, një status. Sigurisht që nuk mundet. Unë thash dhe dua të përsëris, që nëse dikush dëshiron t’i japë status Malësisë së Karabakut, le të japë tokë nga vendi i tyre, le të krijojë një organizatë atje ose le të krijojë një republikë, le të njohë pavarësinë e tyre. Edhe ne t’i njohim, por jo në tokat e Azerbajxhanit.
PYETJE: A po thoni që bashkëkryetarët e Grupit të Minskut duhet ta pranojnë realitetin pas luftës 44 ditëshe dhe të bëjnë diçka për këtë?
ALIYEV: Grupi i Minskut deri më sot nuk na dha ndonjë ofertë pas Luftës së Dytë të Karabakut dhe për arsye nuk ka nevojë për të folur mbi aktivitetin e Grupit të Minskut. Tani më kaloi një vit. Çka ofron. Po thua që ky konflikt duhet të zgjidhet. Ne si Azerbajxhani themi se vetë e zgjodhëm këtë. Pavarësisht të gjitha presioneve. Prandaj duhet të ketë një ofertë. Me çfarë duhet të merren. Unë kam shprehur idetë e mia. Pjesa tjetër është përgjegjësia e tyre.
PYETJE: Pas realitetit që u krijua në rajon u nënshkrua një deklaratë mes Azerbajxhanit, Armenisë dhe Rusisë. A jeni të kënaqur në aspektin e zbatimit të deklaratës 9-pikëshe? A u zbatua mjaftueshëm gjatë një viti të kaluar? Çka u mungon këtyre pikave?
ALIYEV: Në përgjithësi jam i kënaqur. Sepse çështjet kryesore atje janë zgjidhur. Armenia duke e nënshkruar këtë deklaratë mori përgjegjësitë. I përmbushi këto detyrime. Përmbushja e këtyre detyrimeve u bë menjëherë pas luftës. Largimi i forcave armene nga zonat e pushtuara atëherë u tha qartë atje. Pas përfundimit të luftës, brenda 20 ditëve qytetet Agdam, Kalbajar dhe Lachin na u kthyen neve. Atëherë Armenia iu afrohej kësaj në mënyrë shumë përgjegjëse. Pse? Sepse ishin brenda një frike. Sepse e dinin që nëse nuk do të nënshkruanin këtë deklaratë më 10 nëntor, gjendja e tyre mund të bëhej edhe më e keqe. Domethënë nuk kishte një fuqi që mund të na ndalonte. Gjatë luftës unë shume herë i drejtohesha popullit azerbajxhanas duke u thënë, Armenia le të na japë datë. Kur do të dalë nga tokat tona. Ne jemi të gatshëm menjëherë ta ndalojmë luftën.
Kjo datë neve na u dha më 9 nëntor. Armenia nënshkroi kapitullimin dhe lufta ndaloi më 10 nëntor. Prandaj, zgjidhja e atyre çështjeve të rëndësishme buron nga fakti se Armenia është në frikë. Pastaj çka ndodhi. Erdhën forcat paqeruajtëse. Kaloi një kohë dhe u ndalua zbatimi i çështjeve të mbetura. Aty thuhet qartë se forcat e armatosura armene duhet të largohen plotësisht nga toka jonë. 15-20 ditë pas përfundimit të luftës nga rajoni nën përgjegjësinë e paqeruajtësve nga Armenia, nga korridori i Lachin-it, u dërgua një grup i sabotimit në tokat e çliruara. Një grup prej 62 personash. Kjo është në kundërshtim të plotë me deklaratën e 10 Nëntorit. Ushtria e Azerbajxhanit i neutralizoi ato dhe i arrestoi. Tani atyre u thonë robër lufte. Ata nuk janë robër lufte. Lufta përfundoi, deklarata u nënshkrua më 10 nëntor. Ndonjë ushtar i dërguar pas kësaj duhet të identifikohet si anëtar i grupit të sabotimit. Kjo çështje nuk u zgjidh. Është një temë e rëndësishme dhe ne insistojmë që të zgjidhet. Le të zgjidhet plotësisht. U zgjidh pjesërisht.
Çështja tjetër është hapja e korridoreve. Në deklaratën e nënshkruar në mbrëmjen nga 9 nëntori në 10 nëntor, qartë theksohet se duhet të krijohet një lidhje mes tokës kryesore të Azerbajxhanit dhe Republikës Autonome Nakhchivan. A u sigurua kjo lidhje? Jo. Nuk ka nevojë për aq kohë për krijimin e kësaj lidhjeje. Distanca e rrugës këtu është 40 kilometra në total. Tani ne kemi bërë më shumë se një mijë kilometra rrugë në një vit pas luftës, si rrugë dheu ashtu edhe rrugë të asfaltuar. Por, pavarësisht kësaj Armenia nuk jep pëlqim. Negociatat mbeten pa rezultat. Armenia shkel deklaratën e 10 nëntorit. Ne tani po sillemi me durim. Ne veprojmë me kujdes, por durimi ynë ka kufi. Lufta e Dytë e Karabakut tregoi se çka ndodhë kur të përfundojë durimi ynë. Prandaj i japim mundësi administratës armene që të përmbushë të gjitha kushtet e deklaratës së 10 nëntorit dhe të sillet me përgjegjësi.
PYETJE: Kontrolli i korridorit Lachin sigurohet nga ushtarët e përkohshëm rusë që shërbejnë në atë rajon. Kur i përcillni ankesat tuaja në lidhje me aktivitetet e grupeve sabotuese në Moskë, si merrni përgjigje dhe a reflektojnë përgjigjet tuaja në rajon?
ALIYEV: Sigurisht që ne ua themi ankesat tona Rusisë në lidhje me këto situata. Theksojmë ankesat tona legjitime. Por, hyrja e atij grupi të sabotimit atje ndodhi kur forcat paqeruajtëse ruse ende nuk kishin hyrë plotësisht në rajon. Sepse lufta përfundoi më 10 nëntor. Pastaj duhej kohë që forcat paqeruajtëse ruse, rreth 2.000 ushtarë të vendosen atje. Kishte zbrazëtira të shumta. Duhet të jemi të drejtë këtu. Ata ende se kishin marrë nën kontroll të plotë atë rajon. Armenët duke e përdorur këtë mundësi u infiltruan në tokat tona të çliruara.
Por, në përgjithësi, unë mund ta vlerësoj aktivitetin e forcës paqeruajtëse ruse pozitivisht. Natyrisht që ka çështje që ne nuk jemi të kënaqur, kemi ankesa. Në radhë të parë, lidhur me vizitat ilegale të shtetasve të huaj në tokat tona. Ne shumë herë e sollëm në rend dite këtë çështje. Sepse Karabaku është toka jonë. Pa lejen tonë nuk mund të hyjë në ato rajone asnjë shtetas i huaj ose automjet. Duhet të merret leje nga ne. Por, mund të them që plotësisht, në nivel 100 për qind nuk është zgjidhur kjo. Duhet gjithashtu të theksoj se numri i shtetasve të huaj që ilegalisht kanë hyrë në Karabak është shumë i ulët. Duhet ta theksojmë edhe këtë. Si rezultat i politikës dhe këmbënguljes sonë, ky proces tani po merr fund. Por, sigurisht që ne do të donim që sovraniteti ynë, integriteti ynë territorial të respektohet plotësisht. Tashmë edhe zyrtarë të lartë rusë theksojnë se Karabaku është toka e Azerbajxhanit. Në këtë rast, ushtarët që shërbejnë atje gjithashtu duhet të kryejnë aktivitetet e tyre në përputhje me këto deklarata.
PYETJE : Ditët e kaluara ministrat e Mbrojtjes së Armenisë dhe Rusisë zhvilluan një takim. Pas takimit u dha një deklaratë se “Ka filluar procesi i armatosjes së Armenisë”. Çfarë ju bën kjo deklaratë të mendoni? Si do të ndikojë ndaj rajonit ky proces i armatosjes? Ushtria e shkatërruar armene tani do të përpiqet të ngrihet përsëri me armë ruse. Do të doja të merrja mendimet tuaja për këtë çështje?
ALİYEV: Kur dëgjuam për këtë çështje pyetëm menjëherë palën ruse dhe u interesuam se çfarë është kjo çështje. Por, informacioni që na erdhi ishte në drejtimin se kjo deklaratë e dalë në shtyp nuk reflekton të vërtetën. Se ministri rus nuk ka thënë fjalë të tilla. Kjo është një punë e shëmtuar e propagandës së Armenisë. Një fjalë e tillë nuk është thënë. Në mënyrë zyrtare na është thënë se nuk ka një plan të tillë. Ne kemi marrë përgjigje të mjaftueshme nga Rusia, sa i përket armatosjes falas të ushtrisë armene. Ne e kemi hequr këtë çështje nga axhenda ditore. Kjo tregon se Armenia nuk ka hequr dorë nga punët e saj të shëmtuara. Së pari kjo gënjeshtër e paraqitur është një gabim i madh. Nëse përhap fjalët e pathëna nga ministri rus i Mbrojtjes, kjo të paktën është papërgjegjësi, provokim. Së dyti, ne e kemi parë këtë shumë herë gjatë pushtimit dhe pas pushtimit.
Lobi armen që vepron në Armeni dhe Rusi po punon çdo ditë për të krijuar një çarje në marrëdhëniet mes Rusisë dhe Azerbajxhanit. Dhe kjo bëhet çdo ditë, në mënyrë të rregullt. Puna ditore e tyre është të njollosin Azerbajxhanin, të formojë imazh negativ në shtypin e Rusisë lidhur me Azerbajxhanin dhe të hedhin hije mbi marrëdhëniet ruso-azerbajxhanase. Forcat hakmarrëse mendojnë se në këtë mënyrë do të ngrenë kokë dhe do të dalin në luftë sërish kundër nesh. Por, ato gabojnë sepse pikë së pari marrëdhëniet Rusi-Azerbajxhan janë marrëdhënie në nivel të lartë mjaftueshëm dhe ne negociojmë hapur të gjitha çështjet. Në nivel presidentësh, në nivel të ministrave të Mbrojtjes dhe në nivel të ministrave të Jashtëm. Ne kontaktojmë menjëherë dhe zgjidhim çdo çështje që shqetëson çdo palë. Sot mund të them se nuk ka ndonjë çështje lidhur me zgjidhjen e menjëhershme në marrëdhëniet Rusi-Azerbajxhan. Sepse këto marrëdhënie janë pozitive mjaftueshëm. Përpjekjet e kësaj propagande të Armenisë, nuk do t’i sjellë asaj sukses. Shqetësimi ynë lidhur me ri-armatosjen e Armenisë, mirëpritet nga Rusia.
PYETJE : A bëhet fjalë që ju të takoheni me (presidentin e Rusisë Vladimir) Putin dhe (kryeministrin e Armenisë Nikol) Pashinyan për të biseduar për problemet aktuale në rajon?
ALİYEV: Ne kemi zhvilluar njëherë takim trepalësh. Në fillim të vitit në muajin janar në Moskë u zhvillua një takim trepalësh. Në këtë takim më shumë u negociuan çështje lidhur me periudhën pas luftës sepse kishte kaluar vetëm 2 muaj nga përfundimi i luftës. Pas kësaj nuk ka pasur takim trepalësh në nivel presidentësh. Por, është formuar një grup pune në nivel të zv.kryeministrave. Në këtë grup fillimisht u kryen punime për hapjen e korridorit Zangezur, por në fillim të qershorit Armenia i dha fund pjesëmarrjes në këtë grup për shkak të zgjedhjeve. Në qershor atje u mbajtën zgjedhje dhe në mesin e gushtit ky grup u mblodh sërish. Muajin e ardhshëm do të takohen sërish. Mendoj se ky grup është një format i rëndësishëm sepse përbën një kontakt edhe pse nuk ka ende ndonjë rezultat. Kontakti është një mjet i nevojshëm për situatën aktuale dhe në këtë kontakte mund të zgjidhen shumë çështje.
Ne në Azerbajxhan kemi filluar punime në përmasa të gjera për formimin e Korridorit Zangezur. Për Zangezur po ndërtohen rrugë hekurudhore, rrugë tokësore, aeroporte. Për këtë arsye mendoj se ne punët në territoret tona do t’i përfundojmë brenda 2 viteve sepse vëllimi i tyre është shumë i madh. Gjatësia e hekurudhës dhe rrugës tokësore në territorin e Armenisë është 40 kilometra. Kjo mund të bëhet në 1 ose 1.5 vite. Ne këtë po presim.
PYETJE : Keni realizuar projekte shumë të mëdha pa u mbushur ende një vit në territoret e çliruara nga pushtimi. Për shembull, aeroporti në Fuzuli pa kaluar ende 1 vit është bërë një projekt ku avionët ulen dhe ngrihen. Po ashtu edhe rrugët tokësore. Ju keni hedhur themelet e rrugëve tokësore deri në kufirin e Armenisë dhe ajo punë po përparon. Po bëni projekte shumë të mëdha lidhur me këtë çështje. Çfarë mund të thoni lidhur me të ardhmen e armenëve që jetojnë në atë rajon dhe lidhur me këto projekte?
ALİYEV: Keni plotësisht të drejtë. Ne pa humbur kohë, kaluam në veprim menjëherë pas përfundimit të luftës. Kjo tregoi fuqinë e shtetit tonë. Sepse për të shikuar këto punë nuk mjaftojnë vetëm paratë, por duhet të jenë të mjaftueshëm edhe burimet, kuadrot, ekipet, mundësitë teknike. Ne mobilizuam të gjithë fuqitë. Deri në fund të vitit do të përfundojmë çështjet lidhur me energjinë elektrike. Po ashtu vazhdojnë edhe punimet e rrugëve. Këtë para së gjithash e bëjmë për shtetasit tanë, në mënyrë që të riformojmë rajonin dhe që të mund të kthehen atje refugjatët e të kaluarës. Tashmë projekti i fshatit të parë pilot në qytetin Zengilan do të jetë gati në fund të vitit ose në fillim të vitit të ardhshëm. Këtë e shikojnë edhe armenët që jetojnë në Karabak. Sepse ata shikojnë televizorët tanë dhe dëgjojnë radiot tona. E shikojnë se çfarë punësh po bëhen këtu. Dhe nuk është rastësi që disa herë persona nga populli armen vijnë në pozicionet tona ushtarake në Shusha dhe kërkojnë që të përfshihen në këto punë.
Ato kanë mbetur atje pa punë, pa asgjë. Ndodhen në një situatë papunësie, mjerimi dhe dëshpërimi. Ne kemi një qasje pozitive për këtë. Por, është e nevojshme që ana ligjore e kësaj të ngulitet në mënyrë të plotë. Ne armenët që jetojnë atje i pranojmë si qytetarët tanë. Ata jetojnë në territoret e Azerbajxhanit. Karabaku ka qenë gjithmonë territor i Azerbajxhanit. Kjo ka qenë e tillë në periudhën sovjetike, në periudhën para por edhe në periudhën e pushtimit. Ne ata i shohim si shtetas të Azerbajxhanit. Vetëm se ata duhet ta pranojnë këtë. Duhet të shpëtojnë nga kjo propaganda armene. Ato duhet të sigurojnë të ardhmen e tyre, të fëmijëve të tyre. Ne jemi të gatshëm të sigurojmë edhe pjesëmarrjen e tyre në punë. Pse jo. Ne të ardhmen e shikojmë me parimin e paqes në aspektin strategjik. Sepse unë nuk dëshiroj që të ndodhë edhe njëherë luftë. Ne nuk do të fillojmë më luftë, nëse rrymat hakmarrëse në Armeni nuk bëjnë kryengritje. Nëse shikojmë që për ne Armenia përbën ndonjë kërcënim, ne duhet ta eliminojmë atë kërcënim. Kjo është e drejtë legjitime e jona. Por, nëse nuk do të ketë ndonjë kërcënim të tille, ne nuk kemi ndonjë mendim tjetër.
Edhe 25 mijë armenë që jetojnë në Karabak, mund të përfshihen në punët e ndërtimit, rindërtimit. Në të njëjtën kohë në të ardhmen ne do sigurojmë për ata mundësi në fshatrat dhe vendet ku jetojnë. Kemi parasysh planet tona lidhur me Karabakun dhe Zangezurin Lindor. Është miratuar plani master për qytetin Agdam. Në të ardhmen e afërt do të miratohen planet master në përgjithësi edhe për qytetet Jabrail dhe Fuzuli. Kjo tregon fuqinë tonë dhe ne mund ta bëjmë këtë edhe në fshatrat ku jetojnë armenët në Karabak. Unë pas fitores kam udhëtuar dhjetëra herë në rajon. Pamjet që u përballa në disa fshatra ku jetojnë armenët më habitën. Një situatë jo njerëzore. Shtëpitë në disa fshatra po analizohen, pasi 95 për qind e shtëpive janë të pabanueshme. Pra, aty nuk mund jetojë askush. Ato duhet të shemben. Një komunitet që ka jetuar për 30 vite në këtë situatë mjerane dëshiron të shikojë ditë të mira. Kjo dritë do të vijë vetëm nga Azerbajxhani. Duhet të kuptojmë që edhe për ata kjo nuk është kaq e lehtë. Këtu duhet të merret në konsideratë edhe situate psikologjike. Por, ne tregojmë qëllim të mirë dhe shpresoj se ata do ta kuptojnë që e ardhmja e begattë dhe e lumtur e tyre është e lidhur vetëm me shtetin e Azerbajxhanit.
PYETJE : Çfarë mendoni për të ardhmen e marrëdhënieve të Turqisë me Azerbajxhanin?
ALİYEV: I nderuari presidenti Recep Tayyip Erdoğan edhe në vitet e mëparshme postonte nga platformat e nivelit të lartë informacione shumë të gjera rreth kauzës së drejtë të Azerbajxhanit. Gjithmonë kjo çështje ishte çështja numër një në mesin e çështjeve lidhur me politikën e jashtme të tij. Këtë herë na gëzoi kur pas fitores tha këto fjalë atje (në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së). Kjo tregon edhe njëherë se Recep Tayyip Erdoğan është gjithmonë pranë Azerbajxhanit. Që në orët e para të luftës ai theksoi se Azerbajxhani nuk është vetëm dhe Turqia ndodhet përkrah Azerbajxhanit dhe kjo gjë na dha fuqi shtesë neve, një fuqi shpirtërore. Ju e dini se sa afër dhe e përzemërt është Turqia për Azerbajxhanin dhe Azerbajxhani për Turqinë. Për dhjetëra vite ne kemi bërë një përparim të madh dhe kemi ngritur në nivelin më të lartë marrëdhëniet tona. Kam thënë se në mbarë botën nuk ka një shembull të tillë bashkëpunimi, miqësie dhe vëllazërie.
Po ashtu kam bërë të ditur se ka shumë vende që anë përkatësi etnike, rrënjë dhe gjuhë të përbashkët por që në mesin e tyre ka mosmarrëveshje, pasiguri dhe probleme. Përkatësitë etnike, fetë, rrënjët kulturore të atyre vendeve nuk nënkupton se ato do të jenë vende vëlla. Shembuj të tillë ka shumë. Edhe në Lindjen e Mesme dhe në vendet post sovjetike. Është shërbimi ynë personal që të ndërtojmë një pallat të tillë të marrëdhënieve të bukura mbi një bazë historike dhe kulturore shumë të fuqishme. Këto shërbime janë edhe nga ana e presidentit Recep Tayyip Erdoğan edhe nga ana ime. Këtu duhet të qëndroj larg nga modestia, kjo është një realitet. Lufta e dytë e Karabakut e ka treguar edhe njëherë këtë. Turqia duke qëndruar përkrah nesh i dha botës mesazhin që ‘mos u përfshini, mos ndërhyni sepse Azerbajxhani ndodhet në rrugën e tij të drejtë. Nëse përfshiheni, ndërhyni do të shikoni Turqinë‘. Kjo sigurisht që ishte një dominim dhe avantazh i madh.
Pas Luftës së dytë të Karabakut marrëdhëniet tona u ngjitën në një shkallë edhe më të lartë. Pas përfundimit të luftës ftova presidentin Erdoğan në Shusha. Deklarova se askush nga vendet e tjera nuk do të vizitojë Shusha-n deri në ardhjen e tij. Madje, kishte persona që kishin ardhur nga Turqia dhe që dëshironin të shkonin atje. Atyre u thashë që ‘ju faleminderit, por prisni. Të vijë vëllai im të vizitojë Shusha-n dhe ju më pas e keni rrugën e hapur‘.
Nënshkrimi i deklaratës së Shushas e rriti edhe më shumë nivelin e marrëdhënieve tona. Me deklaratën e Shushas marrëdhëniet tona u ngritën në nivelin nga ‘de-facto’ në ‘de-jure’, në nivelin e aleatit. Ndërkohë që ne kemi qenë në marrëdhënie aleate në çdo fushë. Por, ne këtë e zyrtarizuam. Kjo është udhërrëfyes për aktivitetet tona të ardhshme. Ne do të ecim në këtë rrugë. Marrëdhëniet që zhvillohen çdo ditë, projektet në rritje, solidarizimi ynë dhe vëllazëria jonë, mendoj se është një shembull për të gjithë fqinjët tanë. Nëse të gjithë fqinjët tanë do të kishin ngritur marrëdhëniet e tyre si Turqia me Azerbajxhanin, atëherë në botë nuk do të kishte asnjë luftë”.
