Vendet anëtare të NATO-s kanë zhvilluar diskutime për vendosjen e trupave në Grenlandë si përgjigje ndaj kërcënimeve të Donald Trump-it për të përdorur ushtrinë amerikane për të marrë nën kontroll ishullin danez.
Gjermania ishte ndër dhjetëra aleatë evropianë që besohet se kanë mbajtur bisedime joformale mbi atë se “çfarë do të bënin trupat e NATO-s” në rast se presidenti amerikan do të përmbushte kërcënimet e tij, thanë burime diplomatike për The Telegraph.
Madje u shtrua edhe pyetja nëse mund të aktivizohet Neni 5 i marrëveshjes së NATO-s, klauzola për mbrojtjen e ndërsjellë, në rast të një sulmi të SHBA-së ndaj një shteti tjetër anëtar të NATO-s.
Këto diskutime pasuan pas deklaratave të Trump-it në fillim të mandatit të tij të dytë si president, ku ai sugjeroi marrjen e dhunshme të Grenlandës, një pjesë autonome e Danimarkës.
Presidenti amerikan e cilësoi si “akt armiqësor” nëse Kopenhageni do të refuzonte dorëzimin e ishullit, ndërkohë që Rusia dhe Kina po përpiqen të forcojnë praninë e tyre në këtë rajon.
Përfshirja e Berlinit në këto diskutime sekrete ka ngjallur kritika, veçanërisht nga mbështetësit më të flaktë të Kievit në NATO, duke pasur parasysh refuzimin e kancelarit gjerman Olaf Scholz për të dërguar trupa në Ukrainë.
“Berlini nuk dëshiron të dërgojë trupa në Ukrainë sepse situata është ‘shumë e paqartë’, por është i gatshëm të diskutojë dërgimin e trupave të NATO-s në Grenlandë. Ky është një busull moral pa gjilpërë,” tha një diplomat i NATO-s për The Telegraph.
Gjenerali austriak Robert Brieger, i cili kryeson komitetin ushtarak të BE-së, tha se një vendim i tillë do të dërgonte një “mesazh të fortë” për vendosjen e forcave të udhëhequra nga Brukseli në Grenlandë.
Deklaratat e Trump-it kanë shkaktuar përçarje midis vendeve evropiane mbi mënyrën e reagimit pa shkaktuar një krizë transatlantike. Scholz ishte kritikuesi më i zëshëm evropian i Trump-it për këtë çështje, duke deklaruar se “kufijtë nuk duhet të ndryshohen me forcë”, një parim ndërkombëtar që ai e tha në anglisht me shprehjen: “Kujt mund t’i interesojë kjo?”
Ndërkohë, kryeministrja daneze Mette Frederiksen bëri thirrje që aleatët të mos reagojnë ndaj Trump-it për të shmangur përshkallëzimin e tensioneve ekzistuese. Ajo premtoi të forconte praninë ushtarake të Danimarkës në Grenlandë, por theksoi se ishulli nuk është për shitje.
Frederiksen nisi një turne evropian për të siguruar mbështetjen e vendeve anëtare të BE-së dhe aleatëve të NATO-s, duke përfshirë edhe një vizitë në Downing Street për bisedime me Sir Keir Starmer.
Danimarka ka zbuluar planet për të shpenzuar 1.5 miliardë dollarë për dy anije patrullimi, dy drone dhe dy skuadra të patrullës me qen për të rritur sigurinë në ishull. Gjithashtu, Kopenhageni ka premtuar të përmirësojë një aeroport për të lejuar avionët luftarakë F-35 të fluturojnë nga Grenlanda.
Franca dhe Gjermania kanë përgëzuar publikisht idenë e vendosjes së trupave evropiane që t’i bashkohen atyre amerikane tashmë të stacionuara në ishull.
Megjithatë, disa liderë evropianë kanë propozuar një përgjigje më të ashpër ndaj synimeve të Trump-it.
Në diskutimet e zhvilluara në selinë e NATO-s në Bruksel, u mendua edhe mundësia e thirrjes së Nenit 5, i cili përcakton se një sulm ushtarak ndaj një aleati konsiderohet sulm ndaj të gjithëve. Por kjo mundësi u hodh poshtë shpejt, pasi do të kërkonte mbështetjen unanime të 32 vendeve anëtare, përfshirë SHBA-në.
Si alternativë, u konsiderua aktivizimi i Nenit 4, që lejon një shtet anëtar të kërkojë konsultime urgjente nëse ndihen të kërcënuara “integriteti territorial, pavarësia politike ose siguria”. Ky nen shpesh konsiderohet si mekanizmi më i përshtatshëm për zgjidhjen e tensioneve midis aleatëve, veçanërisht në rastet e Turqisë dhe Greqisë.
Një tjetër opsion ishte përdorimi i trupave të NATO-s për të mbushur boshllëqet e sigurisë në Arktik, duke iu përgjigjur shqetësimeve të Trump-it. Shkrirja e akullnajave në këtë rajon ka krijuar rrugë të reja detare dhe ka hapur qasje ndaj materialeve të rralla që synohen nga Rusia dhe Kina.
Trump ka shprehur shqetësim pasi SHBA përdor bazën hapësinore Pituffik në veriperëndim të Grenlandës për sistemet kryesore të paralajmërimit të raketave, si dhe për monitorimin satelitor dhe hapësinor.
Mark Rutte, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, ka tentuar të zbusë kërcënimet e Trump-it duke ofruar rritjen e pranisë së aleancës në Arktik.
“Është plotësisht e qartë që Trump ka të drejtë për rëndësinë e veriut ekstrem; ne duhet të bëjmë më shumë,” deklaroi Rutte këtë javë.
