Rusia ka pranuar të ndihmojë administratën e presidentit Donald Trump në komunikimin me Iranin për çështje që përfshijnë programin bërthamor të Republikës Islamike dhe mbështetjen për grupet rajonale antiamerikane.
Trump e ka shprehur drejtpërdrejt këtë interes gjatë një telefonate me presidentin Vladimir Putin në shkurt, ndërsa zyrtarë të lartë të administratës së tij kanë diskutuar këtë çështje me homologët e tyre rusë gjatë takimeve në Arabinë Saudite disa ditë më vonë, shkruan Bloomberg.
Reagimet e Moskës dhe Teheranit
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, iu përgjigj pyetjeve të Bloomberg me një deklaratë se “Rusia beson se Shtetet e Bashkuara dhe Irani duhet t’i zgjidhin të gjitha problemet përmes negociatave” dhe se Moska “është e gatshme të bëjë gjithçka që është në fuqinë e saj për ta arritur këtë”.
Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme të Iranit, i pyetur nëse Rusia kishte ofruar ndërmjetësim midis Teheranit dhe Uashingtonit, deklaroi se është “e natyrshme” që vendet të ofrojnë ndihmën e tyre.
“Duke pasur parasysh rëndësinë e këtyre çështjeve, është e mundur që shumë palë të tregojnë vullnet të mirë dhe gatishmëri për të ndihmuar në zgjidhjen e problemeve të ndryshme,” tha zëdhënësi Esmaeil Baghaei gjatë një konference për shtyp në Teheran të hënën. Ministria nuk iu përgjigj pyetjeve të mëtejshme të Bloomberg.
Politika e Trump ndaj Iranit: sanksione apo marrëveshje e re?
Që nga marrja e detyrës rreth gjashtë javë më parë, Trump ka kërkuar të rivendosë marrëdhëniet me presidentin Vladimir Putin, të cilat SHBA-ja i ndërpreu pas pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022. Ndërsa Trump përpiqet të arrijë një marrëveshje të drejtpërdrejtë me Putinin për përfundimin e luftës – përfshirë një telefonatë më 12 shkurt – të dyja palët kanë sinjalizuar gatishmërinë për të bashkëpunuar në çështje të tjera gjeopolitike, duke përfshirë rrugët tregtare dhe burimet në Arktik.
Zyrtarë të lartë amerikanë dhe rusë, përfshirë sekretarin amerikan të shtetit Marco Rubio dhe ministrin e jashtëm rus Sergei Lavrov, kanë diskutuar interesin e Uashingtonit për ndihmën e Moskës në çështjet që lidhen me Iranin gjatë një takimi në Rijad më 18 shkurt, sipas burimeve të njohura me situatën, të cilët kërkuan anonimitet pasi të gjitha detajet e bisedimeve nuk janë bërë publike.
Lavrov më vonë ndau detajet e këtij takimi me homologun e tij iranian Abbas Araghchi gjatë një takimi në Teheran, e konfirmoi Araghchi në një konferencë për shtyp.
Trump, pas rikthimit në Shtëpinë e Bardhë, ka dërguar mesazhe të përziera në lidhje me Iranin. Nga njëra anë, ai ka deklaruar se dëshiron të rikthejë politikën e “presionit maksimal” nga mandati i tij i parë, e cila përfshin rivendosjen e sanksioneve dhe veprime të synuara kundër forcave iraniane të sigurisë, përfshirë vrasjen e një gjenerali të lartë të Gardës Revolucionare Islamike. Nga ana tjetër, Trump ka thënë se dëshiron të fillojë “menjëherë” punën për një “marrëveshje të verifikuar bërthamore të paqes me Iranin”.
A do të pranojë Teherani mesazhet e përcjella përmes Moskës?
Si dy vende të goditura nga sanksione të ashpra amerikane, Rusia dhe Irani kanë thelluar bashkëpunimin në tregti, energji dhe siguri, përfshirë përdorimin nga Rusia të një numri të madh dronësh iranianë në luftën kundër Ukrainës.
Megjithatë, mbetet e paqartë se sa i gatshëm do të jetë Teherani të pranojë ndonjë iniciativë amerikane të ndërmjetësuar përmes Rusisë. Shumë figura të vijës së ashpër në Iran, të cilët dominojnë institucione kyçe si Garda Revolucionare dhe gjyqësori, janë shprehur hapur kundër çdo angazhimi me Uashingtonin.
Muajin e kaluar, udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, deklaroi se Trump nuk është i besueshëm – duke pasur parasysh se gjatë mandatit të tij të parë ai tërhoqi SHBA-në nga marrëveshja bërthamore e epokës së Obamës – dhe se Irani nuk do të detyrohet të negociojë.
Presidenti iranian Masoud Pezeshkian, një reformist që mbështet rinovimin e marrëveshjes bërthamore, javën e kaluar deklaroi se, megjithëse personalisht beson në nevojën për angazhim me SHBA-në, ai do të mbështesë kundërshtimin e Khameneit ndaj negociatave për sa kohë që Uashingtoni vazhdon me sanksionet ekonomike.
Kërkimi për kanale diplomatike
Pavarësisht qëndrimeve publike, “si Shtetet e Bashkuara ashtu edhe Irani po përpiqen të gjejnë kanale komunikimi që mund të çojnë në një dialog produktiv,” deklaroi Nikolay Kozhanov, analist i politikës së jashtme në Universitetin e Katarit.
Çdo marrëveshje e mundshme midis SHBA-së dhe Iranit do të ishte “komplekse”, me mundësinë që SHBA-ja të lehtësojë sanksionet në këmbim të kufizimit të ambicieve rajonale të Iranit, shtoi ai.
SHBA-ja ka dyshuar prej kohësh se Irani e përdor programin e tij bërthamor civil si mbulesë për aktivitete të fshehta ushtarake. Irani ka mohuar vazhdimisht këto akuza, duke insistuar se programi i tij bërthamor është ekskluzivisht për qëllime paqësore, përfshirë prodhimin e energjisë elektrike, për të cilën pjesërisht përdor edhe investimet ruse.
Agjencia Ndërkombëtare për Energji Atomike (IAEA) të hënën i bëri thirrje SHBA-së dhe Iranit të fillojnë negociatat, duke deklaruar se po zhvillon bisedime intensive me Shtëpinë e Bardhë për këtë çështje. Ky apel vjen pas paralajmërimit të javës së kaluar se rezervat iraniane të materialit bërthamor të pasurueshëm pothuajse në nivel ushtarak janë rritur me mbi 50% që nga zgjedhja e Trump-it.
Zyrtarët iranianë janë nën presion të madh për të ofruar lehtësim ekonomik për popullsinë e lodhur nga kriza e kostos së jetesës, e përkeqësuar nga sanksionet amerikane gjatë administratave Trump dhe Biden.
Ndërkohë, Irani vazhdon një luftë të ftohtë me aleatin më të afërt të Amerikës, Izraelin, dhe ka premtuar të vazhdojë rezistencën, pavarësisht goditjeve të rënda që ka pësuar Hamas në Gaza dhe Hezbollah në Liban./Gazetaere
