Ajo dikur mbizotëronte qiellin mbi Evropën e shkatërruar nga lufta, por Flying Fortress B-17 është ende duke tërhequr vëmendjen gjersa ajo qëndron 200 metra nën sipërfaqen e detit Adriatik transmeton Gazeta e Re.
Këto imazhe të reja mahnitëse tregojnë se si bombarduesi gjigand i Luftës së Dytë Botërore, numri serial 44-6630, mbetet një nga rrënojat më të ruajtura të një B-17.
Avioni i bërë nga Boeing ishte në një mision bombardimesh në Vjenë si pjesë e përpjekjes Aleate për të çliruar Evropën e Nazistëve kur bëri udhëtimin e tij të fundit, fatal, më 6 nëntor 1944.
Nën zjarrin e rëndë anti-ajror, avioni u ul në detin Adriatik, 31 milje (50 km) nga bregu kroat pranë fshatit Rukavac. Të gjithë, përveç një prej ekuipazhit të saj, i mbijetuan uljes.
Hunda e saj është shtypur por kabina e pilotit është e dukshme ndërsa xhami i përparmë është copëtuar. Rrotat e avionit kanë filluar të zhyten në shtratin e detit, duke ngritur pikëpyetje se sa kohë do të mbeten rrënojat para se të shpërbëhen. Motorët dhe krahët e tij janë të mbuluar me alga, rërë dhe krustace të ngordhura.
Avioni ishte i njohur për aftësitë e tij mbrojtëse dhe një frëngji me dy mitraloza ka qenë i pozicionuar në bisht.
Avioni i fortë me katër motorë u ndërtua për Korpusin e Ushtrisë Ajrore të Shteteve të Bashkuara (USAAC) gjatë një periudhe kur motorët binjakë ishin normë.
Avioni kishte mbërritur vetëm në bazën e tij në Amendola, Itali tre ditë para se ajo të rrëzohej.
Me avionin e tij të dëmtuar rëndë nga mbrojtja ajrore mbi atë që është tani Sllovenia, piloti u kthye drejt ishullit Vis (tani pjesë e Kroacisë), e cila ishte baza ajrore më e afërt e Aleatëve.
Sidoqoftë atij iu desh të ulej në det, megjithëse kjo e lejoi ekuipazhin të evakuohej në gomone të fryra.
Ko-piloti Toger i dytë i Forcës Ajrore të Ushtrisë Amerikane Ernest Vinneau vdiq në vendin e ngjarjes pasi ekuipazhi nuk mundi ta shpëtonte atë në kohë para se avioni të mbushej me ujë dhe të fundosej.
Ai ishte vetëm 25 vjeç dhe u rrit në Millinocket, Maine dhe shërbeu me Skuadronën 340 Bomber, pjesë e Grupit 97 Bomba.
Mbetjet e B-17 në shtratin e detit Adriatik është një nga rrënojat më të ruajtura të avionit të Luftës së Dytë Botërore për shkak të thellësisë së tij mbi 60 metra, duke e bërë të vështirë arritjen e zhytësve.
Fotografi dhe zhytësi Martin Strmiska, 40 vjeç, nga Vietnamska, Sllovaki kapi imazhet mahnitëse gjatë një vizite në Vis vitin e kaluar.
“Rrënojat e avionit janë në thelb të paprekura, ndjenja për të qenë nën të është mjaft e madhe. Ju vazhdimisht dëshironi të shihni se çfarë qëndron prapa këndit tjetër”, tha ai.
“Në një moment do të jetë zhdukur, kështu që unë jam i entuziazmuar që jam në gjendje të tregoj këto imazhe dhe të flas për historinë pas saj”, shtoi ai.
Së bashku me B-17, Z. Strmiska gjithashtu fotografoi një B-24 Liberator të rënë, me nofkën ‘Tulamerican’, i cili u zbulua më 2009.
Bomberi Boeing B-17: Flying Fortress
Boeing B-17 ishte një bombardues i rëndë me katër motorë i zhvilluar në ShBA në vitet 1930 që u bë simbolik i fuqisë ajrore të vendit gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Duke kërkuar të zëvendësojë Martin B-10, USAAC (Trupat Ajrore të Ushtrisë së Shteteve të Bashkuara) ofroi një propozim për një bombardues me shumë motor që mund të arrijë një lartësi prej 10,000 ft (3,048 m) dhe të forcojë aftësitë ajrore të vendit.
Duke konkurruar kundër dy prodhuesve të tjerë të avionëve në atë kohë – Douglas dhe Martin – për të ndërtuar 200 bombardues, hyrja në Boeing ua kaloi të dy konkurrentëve.
Ndërsa Boeing humbi kontratën fillestare me Douglas sepse prototipi i kompanisë u rrëzua, USAAC urdhëroi edhe 13 të tjerë për vlerësim, para se të prezantohej përfundimisht më 1938 pas ndryshimeve të shumta të dizajnit.
Edhe para luftës, B-17 mori njohje, me pseudonimin ‘Flying Fortress’ shpikur nga një reporter i Seattle Times.
Në janar 1938, komandanti i grupit, koloneli Robert Olds, fluturoi me një YB-17 nga bregu lindor i Shteteve të Bashkuara në bregun perëndimor të saj, duke vendosur një rekord transkontinental prej 13 orësh e 27 minuta.
Ai gjithashtu theu rekordin e bregdetit perëndim-lindje gjatë kthimit të tij, udhëtim në 11 orë e 1 minutë, mesatarisht 245 mph.
Por bombarduesi u përdor kryesisht gjatë Luftës së Dytë Botërore në fushata precize të bombardimeve të ditës kundër caqeve ushtarake dhe industriale për të dobësuar Gjermaninë naziste.
Në fillim të vitit 1940 RAF hyri në një marrëveshje me ShB. për t’u pajisur me 20 B-17C, të cilave iu dha emri i shërbimit Fortress I. Por misionet e tyre fillestare mbi Gjermaninë ishin të pasuksesshme.
Por ato u përdorën gjerësisht nga forcat amerikane në Paqësor dhe në një sërë sulmesh që synonin fabrikat gjermane.
Në shkurt 1944, B17s fluturuan me një mision jetësor për të shkatërruar fabrikat që mbanin Luftwaffe fluturues, në atë që u quajt ‘Java e madhe’, dhe ndihmuan në sigurimin e epërsisë ajrore mbi qytetet, fabrikat dhe fushat e betejës të Evropës Perëndimore në përgatitje të pushtimit të Francës më 1944.
Studimet gjermane zbuluan se mesatarisht duheshin 20 goditje me predha 20 mm për të hedhur poshtë një B17. Dyzet B-17 u kapën nga Luftwaffe.
Në përgjithësi, 3,500 B17 ishin të përfshirë në sulmet bombarduese në fabrikat në Gjermani. 244 aeroplanë u humbën në vetëm një javë, por pjesa e pasme e fabrikave që prodhonin për Luftwaffe ishin thyer fatalisht.
B-17 vazhdoi të bëhet bombarduesi i tretë më i prodhuar i të gjitha kohërave, pas B-24 Liberator të konsileduar me katër motorë dhe shumë funskional, Junkers Ju 88 me dy motorë, dhe hodhi më shumë bomba se çdo avion tjetër në Luftën Botërore II.
Aeroplani u përdor në çdo zonë luftarake të Luftës së Dytë Botërore dhe deri në fund të prodhimit në 1945, Boeing kishte ndërtuar mbi 12,000 bombardues.
Hodhi afërsisht 640,000 tonë bomba mbi Gjermaninë naziste.
Një nga B-17 më të famshëm, Memphis Belle, u përjetësua në një film Hollywood me të njëjtin emër të vitit 1970. Bomberi gjithashtu u përfshi në filma të mëparshëm të tillë si ‘Air Force’ dhe ‘Twelve O’Clock High’.
Që nga tetori 2019, ka 9 aeroplanë B-17 që mbeten të vlefshëm për fluturim, megjithëse asnjë prej tyre nuk ka fluturuar ndonjëherë në luftime.
Dhjetëra të tjerë mbeten në depo ose në ekspozitë në muzeumet – më i vjetri është një seri D që fluturoi në luftime në Paqësor në ditën e parë të Luftës së Dytë Botërore.
B-17 Fakte dhe shifra:
Ekuipazhi: 10
Motorët: 4
Shpejtësia maksimale: 287 mph (462 km / orë, 249 kn)
Gjatësia: 74 ft 4 in (22,66 m)
Hapësira e krahëve: 103 ft 9 in (31.62 m)
Pesha boshe: 36,135 lb (16,391 kg)
Pesha bruto: 54,000 b (24,500 kg)
Armët: 13 × .50 in (12,7 mm) M2 mitralozë Browning në 9 pozicione
Bomba:
Misionet me distancë të shkurtër: (<400 mi): 8,000 lb (3,600 kg)
Misione me rreze të gjatë: (≈ 800 mi): 4,500 lb (2,000 kg)
Mbingarkesa: 17,600 lb (7,800 kg)
