Përveç portit dhe historisë së gjatë, qyteti shqiptar i Durrësit së shpejti mund të bëhet i njohur si vendi i një baze të re të NATO-s në rajon – dhe më pas një detare. Pikërisht kjo ka qenë një nga temat e takimit të fundit mes kryeministrit shqiptar Edi Rama dhe Jens Stoltenberg, Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, të zhvilluar në selinë e Aleancës në Bruksel.
“Besoj se së shpejti do të kthehemi në Bruksel për të vazhduar negociatat për atë propozim”, deklaroi më parë Rama.
Sipas tij, ajo bazë do të ishte në portin e ri të Porto Romanos, ku përveç tregtisë dhe tregtisë, “pritet edhe një pjesë ushtarake”.
Nëse me të vërtetë është formuar, kjo është “një shenjë e shtrëngimit të politikës së NATO-s”, tha për BBC në serbisht, Tracey German, e cila ligjëron sigurinë dhe konfliktet në King’s College në Londër.
“Kjo ide është nevoja që amerikanët të forcojnë forcat e tyre dhe të mbyllin hyrjen në Adriatik për Rusinë – ata nuk duan t’ua lënë rajonin atyre,” Vladan Zhivulovic, president i Këshillit Atlantik të Serbisë, një jo- Organizata qeveritare që promovon anëtarësimin në Aleancën e NATO-s, tha për BBC në serbisht.
Shqipëria është anëtare e NATO-s që nga viti 2009 dhe baza në Durrës me siguri nuk do të jetë qendra e parë ushtarake e Aleancës në atë vend – po bëhet rindërtimi i bazës së vjetër ajrore të Kuçovës.
“Është tërësisht financim i huaj, ndërsa për portin e Durrësit sigurisht që do ta financojmë vetë të gjithë pjesën tregtare dhe ftuam NATO-n të marrë pjesë në financimin e pjesës ushtarake”, tha Rama.
“Nëse e arrijmë këtë, do të jetë diçka që ka një vlerë të jashtëzakonshme strategjike për Shqipërinë, por edhe për vetë aleancën e NATO-s”, shtoi ai.
Prania e fuqive të huaja në Ballkan në dekadat e fundit nuk ishte aspak e pazakontë, veçanërisht përmes forcave paqeruajtëse gjatë luftërave të viteve nëntëdhjetë, siç ishte UNPROFOR në Bosnje dhe Hercegovinë.
Shumica e rajonit që atëherë është bërë pjesë e aleancës së NATO-s – Sllovenia në 2004, Kroacia në 2009, Mali i Zi në 2017 dhe Maqedonia e Veriut në 2020, dhe Aleanca gjithashtu mund të përdorë burimet dhe territorin e tyre, me marrëveshje.
Bosnja dhe Hercegovina nuk është pjesë e NATO-s, por brenda kufijve të saj ka ende paqeruajtës – anëtarë të EUFOR-it, forcës së Bashkimit Evropian me detyrën e ruajtjes së Marrëveshjes së Dejtonit, e cila i dha fund luftës në 1995.
Edhe Serbia nuk është pjesë e NATO-s, por mbron idenë e neutralitetit ushtarak – megjithatë statusi i Qendrës Humanitare Serbo-Ruse në Nish ka tërhequr shumë vëmendje për 10 vjet.
