Chris Milligan, i cili shërbeu në USAID nën administratat e gjashtë presidentëve, paralajmëroi se në mungesë të agjencisë do të ketë “më shumë konflikte e pandemi, më pak prosperitet, si dhe më shumë varfëri dhe autoritarizëm”
Gjatë muajit të kaluar, presidenti amerikan Donald Trump dhe miliarderi i teknologjisë Elon Musk kanë nisur një sërë sulmesh dhe kritikash kundër Agjencisë së SHBA-së për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), duke e akuzuar agjencinë amerikane për përfshirje në akte gjithëpërfshirëse të mashtrimit, korrupsionit dhe shpërdorimit, raporton Anadolu.
Ndaj agjencisë USAID është vendosur një pauzë për miliarda dollarët e saj të ndihmës së huaj, veprime që kanë tronditur komunitetin ndërkombëtar, ku USAID është aktori dhe kontribuesi më i madh, me pasoja të rënda që ndjehen brenda dhe jashtë vendit.
Mijëra punonjës federalë tani po përpiqen të shmangin shkatërrimin financiar, të detyruar në braktisje me të ardhmen e vendeve të tyre të punës në rrezik. Ndërkohë, pushimet nga puna dhe shkarkimet kanë rrënuar shumë nga përfituesit dhe kontraktuesit e sektorit privat me të cilët USAID ka shpenzuar dekada duke zhvilluar marrëdhënie.
Nëse agjencia përfundimisht eliminohet, efektet mund të jenë të tmerrshme, jo vetëm për komunitetin ndërkombëtar, por edhe për agjendën e presidentit Trump.
– Ndikimi në miliona
USAID po zhvillon një gamë të gjerë pune humanitare në mbarë botën, nga monitorimi i shëndetit global dhe i sëmundjeve deri te zhvillimi ekonomik dhe parandalimi i konflikteve. Mandati i agjencisë është mbështetur gjerësisht për dekada nga presidentët e dy partive amerikane, Republikanëve dhe Demokratëve, sepse është thelbësor për zbutjen e paqëndrueshmërisë globale.
Kjo është gjithnjë e më kritike në një botë që po dëshmon një numër në rritje të konflikteve dhe pandemive, përkeqësimin e krizave të shkaktuara nga ndryshimet klimatike dhe pakësimin e burimeve.
Chris Milligan, i cili shërbeu në USAID nën administratat e gjashtë presidentëve deri në pensionimin e tij në vitin 2021, përfshirë edhe si oficer i lartë i shërbimit të jashtë gjatë mandatit të parë të presidentit Trump, paralajmëroi se në mungesë të agjencisë do të ketë “më shumë konflikte e pandemi, më pak prosperitet, si dhe më shumë varfëri dhe autoritarizëm”.
“Ndalimi i miliarda dollarëve të ndihmës që kryen USAID ka një ndikim dramatik në botë”, thekson Milligan për Anadolu.
Kjo përfshin punën e agjencisë në vijat e para të parandalimit të pandemisë. Tashmë ngrirja e ndihmës së huaj nga Trump ka ndalur punën për programet urgjente për të trajtuar, ndër të tjera, shpërthimin e vazhdueshëm të gripit të shpendëve, virusin HIV, poliomielitin dhe atë Mpox.
“Unë pashë drejtpërdrejt se si USAID punoi me të tjerët për të trajtuar shpërthimin e murtajës pneumonike në Madagaskar dhe ne të gjithë dimë për shembujt e USAID-it që ndihmon në kontrollin e shpërthimeve të Ebolës në Afrikën Perëndimore”, thotë Milligan duke shtuar se “nëse mendoni se COVID ishte i keq, prisni për Ebolën ose murtajën pneumonike”.
– Zhvillimi ekonomik brenda dhe jashtë vendit
Derisa shumë e shohin USAID-in si një agjenci që operon nga jashtë SHBA-së, pjesa më e madhe e punës së saj nuk mund të kryhet pa miliarda dollarë të mallrave të blera nga prodhuesit amerikanë. Kjo përfshin mbi 1 miliard dollarë mallra farmaceutike në vit dhe mbi 2 miliardë dollarë mallra bujqësore.
Një raport i 10 shkurtit nga Inspektori i Përgjithshëm i USAID-it, Paul Martin tha se ngrirja e ndihmës nga Trump e ka bërë të vështirë reagimin ndaj çdo keqpërdorimi të mundshëm të rreth 8.2 miliardë dollarëve nga ndihma e padisbursuar e financuar nga taksapaguesit amerikanë dhe ka lënë 489 milionë dollarë asistencë ushqimore të prodhuar nga fermerët amerikanë në rrezik të prishjes.
Martin u pushua nga puna një ditë pas publikimit të raportit të tij.
Gjenerata të tëra fermerësh janë mbështetur nga USAID me blerjen e miliarda dollarëve të mallrave të tyre që nga vitet 1960, kur presidenti i atëhershëm John F. Kennedy filloi programin “Ushqim për paqe”.
Efektet e tmerrshme të eliminimit të mundshëm të USAID-it për fermerët amerikanë mund të përkeqësohen më tej nga fakti se agjencia punon për të reduktuar shumë nga punëtorët e huaj sezonal për të cilët fermerët amerikanë kanë nevojë për të korrat e tyre vjetore.
“USAID ndihmon Departamentin e Shtetit të drejtojë programe të përkohshme të punëtorëve në pjesën më të madhe të Amerikës Qendrore. Këto programe punojnë në mënyrë aktive në rekrutimin e punëtorëve që vijnë dhe punojnë për gjashtë muaj ligjërisht në SHBA dhe më pas kthehen në shtëpi”, tha Dun Grover për Anadolu, një konsulent i zhvillimit ndërkombëtar që ka punuar në programe në Amerikën Latine për gjashtë vite.
Grover thotë se “studimet kanë lidhur drejtpërdrejtë programet e përkohshme të punës me reduktimin e emigrimit të parregullt”. Pa programin afatshkurtër të vizave mbetet e paqartë si sektori bujqësor i SHBA-së do të mund të përballojë atë që mund të ishte një humbje shkatërruese financiare ose reduktim i punëtorëve sezonal të fermave.
Një raport i vitit 2010 nga Oda e Tregtisë e SHBA-së zbuloi se shumë punëdhënës amerikanë të angazhuar në industritë sezonale, mes tyre prijës bujqësia, duhet të pakësojnë ose të mbyllin tërësisht dyert e tyre nëse punëtorët me viza “H-2” nuk janë të disponueshëm.
Departamenti i Shtetit në një raport të vitit 2024 drejtuar Kongresit të SHBA-së tha se parashikohen midis 300-350 mijë aplikime për viza “H-2” për çdo vit fiskal 2024, 2025 dhe 2026. Programi sjell përfitime të mëdha ekonomike në të dy anët e kufirit të SHBA-së.
Siç vlerëson Grover, për çdo tre deri në katër punëtorë me viza “H-2” që kthehen në shtëpi me kursime, krijohet një punë e re në komunitetin e tyre nëpërmjet bizneseve që ata fillojnë, duke ndihmuar në uljen e presioneve për të emigruar.
“Ka një vlerë të madhe reciproke që gjenerohet përmes ndihmës së huaj, USAID-it, dhe për shkak të gjerësisë së saj shpesh herë është e vështirë të artikulohet, por mendoj se është jashtëzakonisht e rëndësishme që populli amerikan ta kuptojë këtë”, thekson Grover.
– Shtrëngimi i presioneve të emigracionit
Trump ka kërkuar të frenojë në mënyrë dramatike emigrimin në SHBA nën agjendën e tij me sloganin “Amerika e para”, por heqja e plotë e USAID-it siç duket do të komplikojë përpjekjet e tij.
Kjo është veçanërisht reale brenda Amerikës Latine, përfshirë El Salvadorin, Guatemalën dhe Hondurasin, ku 44 për qind e të anketuarve në një anketë të Projektit Botëror të Drejtësisë në vitin 2023 thanë se donin të largohen nga vendi i tyre.
Në thelb, zhvillimi ekonomik kërkon të lehtësojë presionet që i çojnë njerëzit të emigrojnë në radhë të parë, gjë që është bërë gjithnjë e më e rëndësishme teksa komuniteti ndërkombëtar po përballet me kriza gjithnjë e më të rënda pasi sipas Programit të Zhvillimit të OKB-së, më shumë se 1 miliard njerëz po përballen me varfëri akute.
“Ka çështje të mungesës së burimeve që i çojnë njerëzit të largohen nga zonat rurale ku ata kanë punuar dhe janë marrë me bujqësi, qytete të mbushura me njerëz ku nuk ka punë, pa kapacitet për të absorbuar këta punëtorë, me nivele të larta të krimit dhe pasigurisë si dhe me institucione shtetërore që luftojnë për të ofruar shërbimet bazë. Kjo po i bën njerëzit të kërkojnë mundësi diku tjetër”, thotë Grover.
“Pra, ajo që fitoni është kjo furnelë me presion që po rezulton në rritje të paqëndrueshmërisë, krizës dhe konfliktit. Ky model i gjerë është pjesë e arsyes pse zhvillimi ndërkombëtar, duke përdorur metoda të provuara për të lehtësuar këtë presion, është më i rëndësishëm se kurrë”, shton ai.
Aktualisht, në mbarë botën ka më shumë konflikte se në çdo moment të historisë që nga Lufta e Dytë Botërore, një fakt që nxitet nga mungesa e burimeve në rritje dhe një bum i të rinjve në rajone të shumta që përballen me papunësinë dhe margjinalizimin ekonomik.
Organizata Ndërkombëtare e Punës e OKB-së zbuloi se gjatë vitit 2023 një në pesë të rinj nuk ishin as në punë dhe as në shkollë.
Gjithashtu më shumë se tre e katërta e të gjithë tokës së globit është bërë më e thatë gjatë tre dekadave deri në vitin 2020 krahasuar me periudhën e mëparshme 30-vjeçare. Tani, tokat e thata përbëjnë më shumë se 40 për qind të tokës globale.
“Tendencat nuk kanë ecur në drejtimin e duhur prej disa kohësh. Konflikti, zhvendosja, paqëndrueshmëria ekonomike dhe presionet klimatike janë intensifikuar për vite me radhë, një strategji reaktive e pritjes që këto probleme të mbërrijnë në pragun tonë do të bëhet më e kushtueshme”, paralajmëron Grover.
– Nxitësit negativ për inflacionin
Politika “Amerika e para” e presidentit Trump drejtohet kryesisht nga një nativizëm i pagdhendur që refuzon të pranojë çdo përfitim të prekshëm të ndihmës së huaj për popullin amerikan.
Megjithatë, përtej përkeqësimit të mundshëm të flukseve të emigracionit, një nga efektet më të drejtpërdrejta të eliminimit të USAID-it mund të jetë rritja e nxitësve negativ për inflacionin.
Ky është një paralajmërim i keq për një president që ka pasur pak sukses në uljen e çmimeve për konsumatorët amerikanë, një premtim kyç i fushatës që bëri që shumë njerëz t’i japin mbështetjen e tyre.
“Ju inkurajoj, kur të shkoni në dyqan ushqimor, të shihni se nga kanë ardhur prodhimet tuaja. Shumë kompani kanë partneritete me USAID-in dhe po punojnë me fermerët e vegjël jashtë vendit për të rritur produktivitetin, për të mbajtur zinxhirët e furnizimit të qëndrueshëm dhe për të marrë produkte si kafeja dhe prodhimet jashtë sezonit që nuk mund të zhvillohen në SHBA”, tha Grover.
Pra, tha ai, nuk do të habitej nëse çmimet e ushqimeve vazhdojnë të rriten. “Këto janë gjëra që do të na prekin të gjithëve”, theksoi ai.
Sipas një studimi të vitit 2023 nga Universiteti Davis i Kalifornisë, SHBA-ja importon afër 60 për qind të frutave të saj të freskëta dhe rreth 40 për qind të perimeve të freskëta nga vendet e huaja.
Amerika Latine përbën rajonin më të madh burimor, me një total prej rreth 60 miliardë dollarë ose 40 për qind të të gjitha importeve të fermave në SHBA.
– Rinisja e programeve më të kushtueshme për taksapaguesit amerikanë
Trump ka sinjalizuar një dëshirë për të rifilluar përfundimisht një pjesë të programeve të ndihmës së huaj që ai i konsideron të dobishme, por duke bërë këtë siç duket do të sjellë kosto më të konsiderueshme për një administratë të fokusuar me sa duket në luftimin e mbetjeve.
Milligan, ish-zyrtari i lartë i USAID-it tha se procesi i rifillimit të ndonjë prej programeve duket se do të shkaktojë “kosto të konsiderueshme fillestare”, veçanërisht sepse shumë nga kompanitë private të zhvillimit me të cilat punon agjencia janë larguar nga angazhimi dhe kanë çuar në shtëpi shumë punonjës që po shërbenin jashtë vendit.
Zyrat e huaja gjithashtu do të duhet të rihapen dhe stafi lokal do të duhet të ripunësohet.
“Kjo do të jetë e kushtueshme. Qeverisë së SHBA-së do t’i duhet të shpenzojë miliona dollarë për t’i rikthyer këto programe. Pra, ironia është se ngrirja e ndihmës së huaj ka pasur një çmim shumë të shtrenjtë për popullin amerikan. Ata do të duhet të paguajnë më shumë dhe në të njëjtën kohë Amerika do të jetë më pak e sigurt dhe më pak e begattë”, tha Milligan.
E gjithë kjo supozon se organizatat partnere do të duan të rifillojnë punën me USAID-in ose me ndonjë agjenci pasardhëse, nëse dhe kur administrata e presidentit Trump të vendosë se dëshiron të rifillojë operacionet.
“Kjo ka gërryer besimin. Kur u kërkon njerëzve të shërbejnë në kushtet më të rrezikshme në mbarë botën dhe ta bëjnë këtë me një kosto, ata e bëjnë këtë sepse është një partneritet, sepse ata mund të mbështeten tek ju dhe tani që ky partneritet është dobësuar”, tha Milligan.
Këto ndjenja u bënë jehonë në biseda të shumta me individë që punojnë në komunitetin ndërkombëtar të zhvillimit, disa prej të cilëve nuk donin të flisnin në regjistrim nga frika e hakmarrjes.
– Eliminimi i humbjeve qeveritare?
Trump, Musk dhe zyrtarë të tjerë të lartë të administratës amerikane kanë kërkuar t’i kornizojnë përpjekjet e tyre për të çmontuar USAID-in si pjesë e shtytjes për të eliminuar humbjet e qeverisë, korrupsionin dhe mashtrimin, por vazhdimisht kanë dështuar të japin ndonjë dëshmi të keqpërdorimit të gjerë.
Në vend të kësaj, ata kanë theksuar disa programe me të cilat ata janë në kundërshtim ideologjikisht, veçanërisht përpjekjet për të forcuar diversitetin, barazinë dhe përfshirjen globale (DEI).
“Ata thanë se qëllimi ishte për të shmangur humbjet dhe korrupsionin, por ata gjithashtu thanë se qëllimi ishte përafrimi i USAID-it me politikën e presidentit. USAID-i duhet të përafrohet me çdo politikë të administratës. Unë kam shërbyer nën gjashtë administrata politike. Në përgjithësi, programet e USAID-it nuk ndryshojnë shumë nga administrata në administratë. Pse… sepse qëllimet tona të sigurisë kombëtare në përgjithësi mbeten të njëjta”, tha Milligan.
Ai thekson se ka disa ndryshime në kufi dhe ka një proces për ndryshimin e këtyre gjërave.
“Nuk përfshin heqjen e një agjencie të tërë. Pra, pyes, nëse synimi është përafrimi i projekteve, pse nuk u bë kjo? Pse po i prishim dhe po i mbyllim projektet, po të njëjtat projekte që po mbështesnin iniciativat e Trumpit në administratën e tij të parë”, shton ai.
Stephen Miller, këshilltari i lartë i politikave të Trumpit, mund të ketë ofruar një shpjegim më të drejtpërdrejtë pse presidenti po kërkon të shfuqizojë agjencinë gjatë një interviste në janar me CNN-në.
“Ka 2 milionë punonjës në qeverinë federale. Në masë dërmuese, shërbimi federal i karrierës në këtë vend është i majtë, krahu i majtë”, tha ai.
“Ne e shikuam USAID-in si shembull dhe 98 për qind e fuqisë punëtore ose ndau donacion për Kamala Harrisin ose për një kandidat tjetër të krahut të majtë”, theksoi ai.
