Maqedonia e Veriut është i vetmi shtet nga ish-Jugosllavia që në thelb nuk e ka ndryshuar stemën e saj. Kryeministri Hristijan Mickoski pohon se koalicioni qeverisës është i gatshëm për këtë ndryshim.
Liberalët mendojnë se vendosja e rrisit në simbolin shtetëror do të tregonte që Maqedonia e Veriut është e orientuar drejt së ardhmes.
Luanë, rrisë apo kallinj gruri, duhani dhe lulëkuqja
Për herë të dytë që nga shpallja e pavarësisë më 1992, Maqedonia e Veriut hap debatin për stemën shtetërore, e cila ndryshon nga simboli i ish-Republikës Socialiste të Maqedonisë vetëm për faktin se shteti i ri i pavarur hoqi yllin pesëcepësh.
Që nga ajo kohë, stema maqedonase përbëhet nga “një kurorë kallinjsh gruri, duhani dhe lulëkuqesh, të lidhura me një shirit me ornamente popullore. Në qendër gjenden male, lumenj, liqene dhe dielli”, të cilat simbolizojnë “pasurinë e vendit, luftën dhe lirinë”.
Këtë stemë, ashtu si dhe të parën të qytetit të Shkupit, e krijoi karikaturisti Vasilije Popoviq. Ylli pesëcepësh u hoq nga stema vetëm në vitin 2009, me nismën e qeverisë së Nikolla Gruevskit.
Qeveria e Gruevskit, me planin kontrovers “Shkupi 2012”, shkaktoi një kaos urbanistik, duke mbushur qendrën e qytetit me ndërtesa dhe monumente të ashtuquajtura antike, që shkaktuan zemërim në Greqinë fqinje.
Pas zgjidhjes së mosmarrëveshjes me Athinën, monumenti i Aleksandrit të Madh mbi Bukefalin u riemërua “kalorësi”, ndërsa disa monumente të figurave nga historia maqedonase, të cilat nuk kishin vend në sheshin e qytetit, si Andon Kosa – i njohur si “Kasapi”, u hoqën.
Duhani, dielli dhe shiriti
Sipas të dhënave aktuale, simbolet e deritanishme që përfaqësonin “tokën, luftën dhe lirinë” do t’i lënë vendin simboleve të reja – luanëve, sipas propozimit të vitit 2014, ose një kafshe krejtësisht ndryshe.
Partia Liberal-Demokrate ka propozuar rrisin si simbol të Maqedonisë, duke argumentuar se vendosja e kësaj kafshe në simbolin shtetëror do të tregonte vendosmërinë e Maqedonisë së Veriut për të parë nga e ardhmja, në vend që të kthehet pas.
“Ky është një simbol që nuk do të ngjallë kujtime për simbolet e vendeve fqinje. Pranohen vetëm veçanti, risia dhe e ardhmja – ashtu si rris i Ballkanit, që vjen nga Sharri dhe përfaqëson një nga simbolet tona kombëtare”, theksojnë liberalët.
Si alternativë të dytë, ata kanë propozuar shqiponjën, pasi në Maqedoninë e Veriut jetojnë nëntë lloje të kësaj zogu, e cila është e pranishme edhe në këngët popullore.
Kryeministri Mickoski ka deklaruar se koalicioni qeverisës, i përbërë nga VMRO-DPMNE dhe blloku shqiptar VLEN, është i gatshëm të nisë procesin e ndryshimit të stemës. Ai theksoi se marrëveshja për këtë çështje është arritur prej kohësh me Bashkimin Demokratik për Integrim të Ali Ahmetit.
Partia e Ahmetit dhe VMRO-DPMNE kanë rënë dakord për ndryshimin e stemës që në fund të vitit 2014, kur qeveria e atëhershme miratoi modelin e “luanit të kuq të tërbuar në një mburojë të verdhë-ar, me kurorë”.
Megjithatë, ky ndryshim nuk u zyrtarizua kurrë, pasi për një ndryshim kushtetues nevojitej një shumicë prej dy të tretash në parlament. Për këtë arsye, Maqedonia e atëhershme mbeti, së bashku me Bjellorusinë, një nga vendet e vetme që ruajti simbolet e epokës sovjetike dhe të RSFJ-së.
Ky propozim ka shkaktuar reagime të ashpra edhe në Bullgari, e cila gjithashtu ka një stemë me luanin, por në një dizajn më kompleks.
Heraldistët kanë argumentuar se luani i kuq maqedonas në kërcim nuk ka ngjashmëri me luanin e artë bullgar mbi sfondin e kuq.
Menjëherë pas deklaratës së Mickoskit dhe propozimeve të liberalëve, maqedonasit kanë hapur një faqe në Facebook, ku brenda 24 orëve, rreth dy mijë persona janë deklaruar kundër ndryshimit të simboleve shtetërore.
