Mohimi i mizorisë ka kaluar në rrjedhën kryesore, nga lavdërimi i autorëve të dënuar te krijimi rastësor i ‘memeve’, dhe rrit të djathtën ekstreme me pasoja vdekjeprurëse transmeton Gazeta e Re.
Diku rreth 7 marsit të këtij viti, një banderolë u shfaq në qytetin lindor boshnjak të Bratunac-it, disa kilometra nga Srebrenica, famëkeq për gjenocidin e korrikut 1995 të muslimanëve boshnjakë nga forcat serbe.
Pankarta ishte “Gëzuar ditëlindjen, jetë të gjatë dhe të shëndetshme”, së bashku me fotot e Ratko Mlladiç, gjeneralit serb boshnjak që orkestroi gjenocidin dhe Milorad Dodik, i forti serb boshnjak dhe anëtar i tanishëm i presidencës së Bosnje dhe Herzegovinës.
Të dy kishin të njëjtën datë të lindjes, 15 mars. Që nga viti 2006, Dodik ka mbajtur pushtetin politik, fillimisht referuar si një “frymë e freskët” nga bashkësia ndërkombëtare. Përveç që është i orientuar anti-BE dhe anti-NATO, ai është në rekord për retorikën gjenocidale dhe Islamofobike.
Sidoqoftë, kjo retorikë jo vetëm që është e kufizuar në politikanin serb boshnjak por është e përhapur në internet, duke ekspozuar miliona gënjeshtra, dezinformim dhe revizionizëm historik.
Gjenocidi i Srebrenicës, i cili rezultoi në ekzekutimin e 8,372 boshnjakëve ka qenë objekt i procedimeve penale kundër autorëve serbë të Bosnjës në Gjykatën Ndërkombëtare të Krimeve për Ish Jugosllavinë (ICTY) dhe Gjykatat e Bosnje dhe Herzegovinës. Sidoqoftë, që nga vitet 2010, mohimi i Srebrenicës dhe mizorive të tjera është bërë shumë më i institucionalizuar dhe sistematik jo vetëm në Bosnjë dhe Hercegovinë por edhe në Serbinë fqinje.
Për shembull, dy vjet më parë, entiteti boshnjak dhe herzegovinas i Republikës Srpska krijoi dy “Komisione të së vërtetës” të cilët u caktuan për të hulumtuar vuajtjet e serbëve në Srebrenica dhe në Sarajevë.
Anëtarët e këtyre Komisioneve janë revizionistë dhe Islamofobë të njohur, të cilët nuk janë të huaj për të përjetësuar dhe madje kontribuar në teoritë e konspiracionit. Qëllimi i “ekspertëve” është të përforcojë pretendimet e rreme të cilat vetëm traumatizojnë më tej viktimat dhe familjet e tyre. Megjithëse “gjetjet” e këtyre Komisioneve ishin planifikuar të botoheshin në vitin 2020, asgjë nuk ka ndodhur deri më sot, qoftë për shkak të Covid-19 apo diçka tjetër.
Për më tepër, kultura e mohimit ka hyrë në rrjedhën kryesore, duke lavdëruar autorët e dënuar në disa raste. Ky fenomen është përhapur aq shumë, sa disa vjet më parë, kolegu im, studiuesi boshnjako-australian, Hariz Halilovic, shpiku termin triumfalizëm, i cili mbulon të gjitha dinamikat e festimit jo vetëm të autorëve, por trashëgiminë e tyre – në këtë rast, etnikisht e pastruar eniteti i Republikës Srpska.
Në vitet e fundit, ky triumfalizëm është bërë jashtëzakonisht tërheqës për të djathtën ekstreme globale. Sulmet terroriste nga ekstremistët e djathtë dhe supremacistët e bardhë nga Oslo dhe Halle në Christchurch u frymëzuan nga ideologjia e nacionalistëve serbë. Kjo retorikë ekstremiste përhapet në internet si zjarr me pasoja katastrofike shumë përtej kufijve të Bosnje dhe Herzegovinës.
Disa ‘meme’ të frymëzuara nga Gjenocidi i Bosnjës janë miratuar nga ekstremistët e djathtë në internet – më famëkeqja është ‘meme’ “hiqni qebapët”.
Kjo ‘meme’ e ka origjinën nga një këngë militariste serbe e kohës së luftës me titull “Karaxhiç, drejto serbët tuaj”. Kjo këngë konsiderohet si një himn joformal i së djathtës ekstreme globale, ndërsa termi “kebab” i cili më vonë u shtua nga trollet në internet, shërben si një turp për myslimanët. Kjo këngë shumë e njëjtë frymëzoi dhe u luajt në vitin 2019 nga terroristi i Zelandës së Re gjatë rrugës për në dy xhamitë ku bëri masakrat.
Një vështrim i shkurtër në mediat sociale, veçanërisht në Instagram dhe TikTok, demonstron shkallën marramendëse të mohimit të Gjenocidit Boshnjak dhe ekstremizmit të djathtë ndaj të cilit Gjenerata Z është e ekspozuar. Historia e gjatë gjenocidale dhe sulmet e ekstremit të djathtë jo vetëm që shkurtohen në video tërheqëse 60 sekondëshe, por manipulohen dhe redaktohen më tej në mënyra që e detyrojnë rininë të dëshirojnë t’i shikojnë.
Ata që vënë në dyshim këto poste zjarrfikëse shpesh ngacmohen dhe dëbohen nga platformat. Mungesa e censurës në kombinim me prirjen e këtyre videove në platformat e mediave sociale e bën kundërveprimin ndaj këtij mediumi të ekstremizmit të ndjehet si një arritje sizifiane.
Komuniteti ndërkombëtar dështoi Bosnjë dhe Hercegovinën në parandalimin e mizorive të kryera gjatë viteve ’90. Sot, ndërsa boshnjakët luftojnë kundër retorikës revizioniste, ata ndjehen sikur po dështojnë përsëri.
Megjithëse mizoritë përfunduan 25 vjet më parë, kjo nuk do të thotë se përfunduan për të mbijetuarit. Ngjarjet e fundit në Mal të Zi, fitorja elektorale e nacionalistëve serbë, u shoqëruan me vërejtje Islamofobike dhe mohim të Gjenocidit të Srebrenicës.
Sidoqoftë, ky nuk është një rast i izoluar pasi në çerekun e fundit të shekullit, mohimi i mizorive të kryera në Bosnjë dhe Hercegovinë ishte subjekt jo vetëm i ekstremit të djathtë, por edhe në një pikë të xhepave të caktuar të akademisë së majtë. Disa akademikë anti-ndërhyrës perëndimorë zgjodhën jo vetëm të mbështesnin regjimin e Millosheviçit por gjithashtu të mohonin mizoritë e dukshme të kryera nga forcat serbe me qëllim të kritikimit të ndërhyrjeve të ShBA-së dhe NATO-s në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kosovë. Një prirje e përgjithshme e mohimit të gjenocidit boshnjak demonstron se ngjarjet në Bosnjë dhe Hercegovinë instrumentalizohen nga e djathta ekstreme që glorifikon mizoritë, ndërsa apologje të caktuara të krahut të majtë i mohojnë ato të kenë ndodhur ndonjëherë.
Nuk është çudi që sot ju mund të shihni disa anëtarë të ekstremit të djathtë që mbështesin udhëheqësin e regjimit sirian Bashar al Assad ndërsa disa majtistë mohojnë krimet që ndodhin në Siri – ose tregojnë regjimin si një viktimë të një komploti imperialist. Ku e kemi dëgjuar më parë?
“Tjetërsimi” i myslimanëve nga ideologjia e ekstremit të djathtë, nëse nuk lihet pa u trajtuar, mund të ketë pasoja vdekjeprurëse, jo të kufizuara vetëm për myslimanët, por të gjitha pakicat e tjera. Ekziston një vijë e hollë midis Islamofobisë dhe fanatizmit anti-mysliman dhe dehumanizimit dhe dhunës. Dhe përshkallëzohet shumë shpejt. Boshnjakët e mësuan atë një çerek shekulli më parë.
Ndërsa po i afrohemi përvjetorit të 26-të të gjenocidit të Srebrenicës, fronti kundër revizionizmit historik nuk është vetëm në rrugët e Bratunac-ut, por, dhe po aq rrezikshëm, ai ka përhapur tentakulat e tij në të gjithë internetin. /Gazeta e Re.
Vërejtje: Qëndrimet e autorëve nga kjo rubrikë, nuk domethënë që përfaqësojnë në mënyrë automatike edhe qëndrimet e redaksisë. Megjithatë, njohja e këtyre qëndrimeve është në interes të lexuesve, prandaj edhe publikimi i tyre. Për rrjedhojë autorët mbajnë përgjegjësi të plotë për sa u përket qëndrimeve rreth çështjeve të shtjelluara në fjalë.
