Pas nënshkrimit nga Kroacia të një marrëveshjeje për mbështetje të ndërsjellë në zhvillimin e industrisë ushtarake dhe bashkëpunimin në përgjigje ndaj luftës hibride, Serbia ka formalizuar një aleancë ushtarako-energjetike me Hungarinë, duke krijuar “Aleancën Budapest-Beograd”.
Nuk u desh të pritej gjatë për përgjigjen e Serbisë, e cila e pa veten si shënjestër e aleancës ushtarake mes Kroacisë, Shqipërisë dhe Kosovës, pavarësisht arsyetimeve të shumta që ky organizim mbrojtës ka marrë. Pas deklaratës së ministrit kroat të mbrojtjes Ivan Anušić se kjo platformë është e hapur edhe për Bullgarinë, Beogradi e shpalli këtë “aleancë” si armike.
Edhe pse shtetet e rajonit deklarativisht nuk e konsiderojnë njëra-tjetrën si armiq, në Evropën Juglindore aleancat dhe partneritetet zakonisht ndërtohen mbi parimin “armiku i armikut tim është miku im”.
Mbi këtë bazë, Vuçiq dhe Orbán prej disa vitesh janë duke ndërtuar një aleancë që mund të quhet “Aleanca BB” si një bosht Beograd-Budapest.
Ashtu si Hungaria në politikën e jashtme ndjek interpretimin e vet kombëtar, duke u distancuar nga Komisioni Evropian të cilit i shkakton probleme të mëdha, edhe Serbia, përballë presioneve ndërkombëtare, po kërkon alternativa për furnizimin me pajisje ushtarake të prodhimit lindor, ndërkohë që kërkon njëkohësisht edhe autonomi energjetike.
Përqafimi energjetiko-mbrojtës i Vuçiqit dhe Orbánit kushtëzohet nga pamundësia e Serbisë për të pasur dalje në det, si dhe përpjekjet hungareze për të depërtuar ekonomikisht dhe politikisht në një hapësirë që e konsiderojnë si trashëgimi historike.
Tepricat ushtarake të Hungarisë
Në mes të shkurtit, në aeroportin e Batajnicës në Serbi u shfaq një avion Mig-29 me ngjyrosje dhe shenja të Forcave Ajrore Hungareze, vizitë të cilën zëvendësministri i mbrojtjes dr. Nenad Miloradović e prezantoi si blerje.
Me këtë blerje, Serbia ka marrë avionin e pesëmbëdhjetë MiG-29, të siguruar si pjesë e një paketi më të gjerë të bashkëpunimit ushtarak mes Hungarisë dhe Serbisë.
Sot, bashkëpunimi u formalizua si marrëveshje mbrojtëse mes Ministrisë së Mbrojtjes së Republikës së Serbisë dhe asaj të Hungarisë, që do të përfshijë bashkëpunim në trajnim të përbashkët, zhvillim të industrisë mbrojtëse dhe tregti të ndërsjellë.
Nisma rajonale
Çfarë marrëveshjeje mbrojtëse po përgatisin Kosova, Shqipëria dhe Kroacia dhe pse Beogradi është nervoz?
Edhe më herët ka pasur tregti, kryesisht me tepricat ushtarake të teknologjisë sovjetike nga Hungaria që po hiqen nga përdorimi dhe zëvendësohen me sisteme të reja perëndimore. Serbia, për shkak të pamundësisë për të marrë pajisje, armë dhe teknologji nga Rusia, duhet të kërkojë alternativa të tjera.
Situata më kritike është në Forcat Ajrore të Serbisë, të cilat presin avionët Rafale në mesin e dekadës së ardhshme, ndërkohë që eskadroni i MiG-29-ve rusë do ta përfundojë ciklin e shërbimit deri në fund të viteve 2020. Hungaria, “si e porositur”, ka 28 avionë MiG-29 të tërhequr nga përdorimi, të cilët Serbia po përpiqet prej vitesh t’i blejë si burim për pjesë rezervë, veçanërisht për motorët RD-33.
Dërgimi i avionit të parë mund të shënojë fillimin e zbatimit të marrëveshjes së shumëpritur që zgjat jetën e forcave ajrore serbe, duke forcuar më tej Aleancën BB. Për më tepër, Serbia ka blerë nga Hungaria 66 transportues të blinduar BTR-80A me top të integruar 30 mm, të cilët Hungaria i hoqi nga përdorimi pas blerjes së automjeteve të reja gjermane Lynx.
Duke pasur parasysh sasinë e pajisjeve sovjetike në Forcat Ajrore Hungareze, kryesisht radarë dhe sisteme të mbrojtjes kundërajrore që planifikohen të zëvendësohen me NASAMS, ekziston hapësirë e madhe për blerje shtesë nga tepricat hungareze.
Historia energjetike
Pas vendosjes së sanksioneve amerikane ndaj Industrisë së Naftës së Serbisë (NIS) për shkak të pronësisë ruse, Vuçiq po përpiqet të gjejë mënyra alternative për furnizimin me naftë, duke anashkaluar Kroacinë.
Në këtë drejtim, Hungaria ka propozuar ndërtimin e përbashkët të një naftësjellësi hungarezo-serb, me 180 kilometra në territorin hungarez dhe 120 kilometra në atë serb, me një kapacitet vjetor prej pesë milionë tonësh.
Plani është që naftësjellësi të ndërtohet deri në fund të vitit 2028 – një afat i shkurtër – por me rëndësi strategjike për vazhdimësinë energjetike të lidhjes mes Serbisë dhe Rusisë. Nafta ruse do të vijë përmes Hungarisë, gazi rus përmes gazsjellësit nga Turqia, ndërsa tepricat e armatimit do të vijnë nga Hungaria.
Pozita e Bosnjës dhe Hercegovinës bëhet edhe më e vështirë
Në krijimin e aleancave rajonale si “Aleanca BB” dhe platformës kroate me Shqipërinë dhe Kosovën, Bosnja dhe Hercegovina (BeH) vazhdimisht lihet jashtë. Edhe pse liderët e koalicionit qeverisës në BeH betohen në mbështetjen hungareze, Budapesti po e lë këtë zonë qëllimisht në një vakum të sigurisë.
Përmes lidhjeve më të forta energjetike dhe ushtarake midis Serbisë dhe Hungarisë forcohet pozita e entitetit të Republikës Sërpska, ndërsa iniciativa kroate si degë mbrojtëse euroatlantike e lë Bosnjën në një pozitë edhe më të vështirë.
