Tërheqja e trupave amerikane nga Evropa, e cila po shqyrtohet nga administrata e Donald Trump, ka shkaktuar tronditje mes liderëve evropianë. Një analizë e The Washington Post paralajmëron se ky veprim mund të dobësojë NATO-n dhe t’i hapë rrugën ndikimit rus në kontinent.
Kur Rusia pushtoi Ukrainën tre vjet më parë, Shtetet e Bashkuara ndihmuan në bashkimin e Evropës në një përgjigje të fuqishme. Tani, liderët evropianë besojnë se SHBA mund të jetë duke përçarë Evropën ndërsa presidenti Trump përpiqet t’i japë fund luftës.
Nënkryetari JD Vance dhe zyrtarë të tjerë të lartë të administratës javën e kaluar patën debutimin e tyre evropian, duke u përplasur me aleatët në kontinent, duke përqafuar liderët e djathtë, duke kërkuar qasje në burimet natyrore dhe duke shprehur simpati për pikëpamjet e presidentit rus Vladimir Putin.
Në fund të javës, liderët evropianë e panë veten të përjashtuar nga negociatat e paqes me Rusinë, përballë një lufte tregtare me Uashingtonin dhe në një situatë kaotike ndërsa përpiqeshin t’u përgjigjeshin kërkesave amerikane për të dërguar më shumë trupa në Ukrainë për të siguruar një armëpushim të arritur pa pjesëmarrjen e tyre.
Evropianët tashmë kanë përjetuar katër vite të presidencës së Trump. Megjithatë, shumë politikanë thonë se këtë herë ndihen ndryshe, pasi katër javët e para të mandatit të tij kanë ndryshuar qëndrimet e liderëve që dikur ishin të përkushtuar të përshtateshin me qeverisjen e tij.
“Para vetëm katër javësh, qëndrimi ishte pak më optimist ndërsa Trump merrte detyrën. Sigurisht, zhvillimet e fundit na kanë dhënë më shumë arsye për pesimizëm. Por, siç them gjithmonë, pesimizmi zakonisht çon në pasivitet. Optimizmi është veprim, dhe realizmi është zgjidhja. Prandaj, të jemi realistë dhe të përpiqemi të gjejmë një rrugë të mirë përpara,” tha presidenti i Finlandës, Alexander Stubb, të shtunën.
Shumë evropianë po e ndjekin situatën me ankth, frustrim dhe madje alarm, tha Jeffrey Rathke, president i Institutit Amerikano-Gjerman në Universitetin Johns Hopkins dhe ish-diplomat amerikan. Ministrat e Jashtëm evropianë, të cilët këtë fundjavë ishin në Mynih për takimin vjetor të elitës së sigurisë transatlantike, mbajtën një mëngjes joformal të dielën për të diskutuar se çfarë të bëjnë.
Presidenti francez Emmanuel Macron ka ftuar disa liderë evropianë në Paris të hënën për të diskutuar sigurinë evropiane dhe çështjen e Ukrainës.
Amerika, forca e kaosit
Mbrojtësit e partneritetit shumëdekadësh mes Uashingtonit dhe demokracive evropiane thonë se ekipi i Trump është shndërruar shpejt në një forcë të kaosit. SHBA ndihmoi në rindërtimin e Evropës pas Luftës së Dytë Botërore dhe inkurajoi bashkëpunimin ekonomik të BE-së për të parandaluar konfliktet nacionaliste në kontinent. Kritikët thonë se Trump po përpiqet të shkatërrojë Evropën, duke forcuar Kremlinin dhe duke rritur rrezikun e ripërcaktimit të kufijve me forcë.
“Ne kishim një shekull lidershipi amerikan, ku ne shihemi si një forcë stabiliteti. Dhe tani, jo vetëm që kjo po zhduket, por po kthehet në të kundërtën. Po bëhemi një burim paqëndrueshmërie dhe shqetësimi, madje edhe mes aleatëve tanë. Çfarë vlere ka një shtrëngim duarsh amerikan? Këtu në Mynih, aktualisht nuk ka asnjë vlerë. Njerëzit nuk mendojnë se mund të mbështeten në të, edhe nëse arrijnë një marrëveshje,” tha senatori Andy Kim, i cili më parë ka punuar në Departamentin e Shtetit.
Tronditja evropiane
Evropianët mbetën të shokuar nga shpejtësia me të cilën Trump dhe bashkëpunëtorët e tij goditën themelet e sigurisë së kontinentit dhe u drejtuan për një marrëveshje me Rusinë. Shumë aleatë të NATO-s dolën nga takimi i ministrave të mbrojtjes javën e kaluar të bindur se sekretari i mbrojtjes, Pete Hegseth, po planifikon të tërheqë dhjetëra mijëra trupa nga Evropa në vitet e ardhshme, megjithëse ky plan mbetet ende në fazat fillestare.
Trump gjithashtu zhvilloi një telefonatë pothuajse 90-minutëshe me Putinin të mërkurën, pa konsultuar Ukrainën apo evropianët, dhe doli nga biseda duke përqafuar qëndrimin e Kremlinit se zgjerimi i NATO-s justifikoi pushtimin rus të Ukrainës. Deri më tani, politika amerikane ishte e qartë: vendet evropiane kanë të drejtë të zgjedhin aleancat e tyre pa presion ushtarak rus.
Disa anëtarë të ekipit të Trump mohojnë se ai po përpiqet të përçajë Evropën. Ata argumentojnë se bisedat e ashpra mes miqve janë mënyra më e mirë për të nxitur Evropën të shpenzojë më shumë për mbrojtjen dhe për të forcuar partneritetin.
Por evropianët thonë se politikat e Trump po shkatërrojnë përpjekjet për bashkëpunim kundër armiqve të përbashkët. Edhe përpjekjet e sinqerta për të ndërtuar marrëdhënie me administratën e tij po dështojnë për shkak të vendimeve të tij të paparashikueshme.
Trump javën e kaluar dukej se po përjashtonte të dërguarin e tij për Ukrainën dhe Rusinë, Keith Kellogg, nga negociatat kyçe me Moskën, duke njoftuar se Steve Witkoff, një mik personal i tij dhe i dërguari për Lindjen e Mesme, do të drejtonte bisedimet me Kremlinin.
“Duhet të punojmë së bashku kundër diktatorëve, jo të grindemi për demokracinë. Dhe duhet të projektojmë unitet dhe forcë,” tha ministri holandez i mbrojtjes, Ruben Brekelmans.
Koha e vjetër ka kaluar
Politikanët evropianë u tronditën nga fjalimi i Vance në Mynih të premten, ku kritikoi përjashtimin e partisë së ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë nga koalicionet qeverisëse. Disa liderë të kësaj partie kanë përdorur slogane naziste dhe kanë kërkuar që brezat e rinj të mos ndihen më përgjegjës për krimet e paraardhësve të tyre.
“Rreziku është real,” tha kryeministrja daneze Mette Frederiksen, duke vënë në dukje se Rusia synon të kontrollojë të gjithë Ukrainën dhe ndoshta vende të tjera fqinje.
“Para disa ditësh, Trump më tregoi për bisedën e tij me Putinin. Asnjëherë nuk përmendi se Amerika ka nevojë për Evropën në tryezë. Kjo thotë shumë. Koha e vjetër ka kaluar, kur Amerika mbështeste Evropën vetëm sepse e kishte bërë gjithmonë,” tha presidenti i Ukrainës, Volodimir Zelensky.
